26
het oogmerk beantwoordtof er hel oordeel door ontwikkeld
isof de geëxamineerde toepassen kan wal hij geleerd heeft.
Zie, dat is en blijft het hoofddoel van alle onderwijs, want
of e'en jongen de taalregels al kentmaar ze niet te pas weet
te brengenof hij de feiten der geschiedenis al kentmaar
niet hun zamenhang, niet hun invloed op de lotgevallen van
volken en vorsten; of hij de rivieren van Nederland al kan
opnoemen met de daaraan liggende steden, maar niet weet
hoe hij van Goreum naar Nijmegen kan varenof hij de eigen
schappen der evenredigheden al weet op te dreunen, maar niet
begrijpt dat 4 arbeiders lol zeker werk minder tijd behoeven
dan 2die even hard werkenof hij alle namen van onze
maten en gewigten al weet op te noemenmaar niet weet
hoeveel vaten er in een vingerhoed gaan hoeveel gewigl aan
water er in een bak slaat van een kubieke el inhoud;
kijk, dat baat liem niet veel, het geleerde is dan eigenthjk
die soort van ballastwelke de grondslag van alle pedanterie
uitmaakt, en waarvan wij zoo gaarne in het leger ver-
schoond blijven.
Ja! er zijn scholen, wier kweekelingen doorgaans een goed
examen doenen hare benijders noemen ze instituten van
afrigting. Van die scholen hebben zich de onderwijzers ge
vormd naar den geest van 't aspiranten-examen, dat wil zeggen,
zij leggen zich vóór alles toe op de verstands-ontwikkeling
hunner" leerlingenzij vorderen weinig van hel geheugen
maar veel van het begripen vormen daarom goede kweeke
lingen.
Zend naar zulk eene school uwen jongen en ik verwed
cr mijns grootvaders slaapmuts onderdat hij toekomend jaar
een heel andere kerel iswant de jongen wil welen is hij
ook niet van de allervlugslenhij kan toch mee vooruit
mits hij maar voortgeholpen en ontwikkeld worde.
Dat kost geldJamijnheer Langeveld wat zal ik u
zeggen? Als de boer zijn land niet mest, dan is de grom
spoedig uitgemergeld, en liet daarin gestrooide zaad schiet
niet op; bovendien laat u dit tot troost strekken, geen geld
