HO
de follerendste martelingen, bezweken; die naam is bij ons
onafscheidelijk geworden van de met bloed bevlekte namen
van Alva en Vargas. Verre van ons dos, dat wij hier iets
zonden nederschrijvendat strekken kon om dien afkeer voor
de dwingelandij van Philips II te verminderen; die afkeer,
dien bij ons bet eene geslacht van het andere overerft,
is wettig en gegrond; en bet is eene laakbare handeling,
tegen recht en waarheid aan, door drogredenen en spits
vondigheden, de nagedachtenis der Spaansche bewindhebbers
te willen zuiveren, en uit. overdreven zucht naar onpartijdig
heid de zaak der onderdrukkers legen de onderdrukten voor
te slaan.
Maar iels anders is het, te erkennen, dat in de zestiende
eeuwSpanje de grootste mogendheid der aarde wasdat de
Spaansche veldheeren, in bekwaamheid en geestkracht, alle
andere veldheeren overtroffendat de Spaansche legers door-
dapperheid en krijgsdeugden zoo hoog stonden als ooit legers
hebben gestaanen aan Napoleon's krijgsscharenin den
bloeijendslen tijd van hel Fransche Keizerrijk, herinneren.
Dat te erkennen, verhoogt de glorie van ons Vaderland, en
maakt elke vergelijking onmogelijk lusschen den lachligjarigen
oorlog en dien kamp die Griekenland van het juk der Mo
hammedanen bevrijdde.
Philips IIdoor de eene helft van Europa als gebieder geëerd,
door de andere helft ontzien of gevreesd; beheerscher van
de nieuwe wereldbezitter van de schatten der beide Indien
Philips II stond op zulk een hoogen trap van macht, dal hij
naar de wereldheerschappij kon dingen. De veldheeren, die
zijn troon met hun beleid ter dienste stondende Alva's
de Parma's, de Spinola's, waren legerhoofden van uitstekende
bekwaamheidzoo ook waren de mindere hevelhebbersd'Avila,
Mondragon Romero, Rosso, en alle die aanvoerders, waar
tegen de Zeeuwen en Noordhollandcrs hadden te kampen
mannen van wier onbezweken dapperheid men buitengewone
daden kon verwachten. De Spaansche krijgsbenden van die
dagen, vol ridderlijken moed, bezield met eene onbepaalde
