39
leerling welligt uit eigen beweging zijne gave van opmer
king besteden om zijn oordeel te vormenen dat zou hem
veel nuttiger zijn dan die ellendige, die erbarmelijke pape-
gaaijen-klap. Wezentlijk, hij is geen goed, zelfs geen mid
delmatig onderwijzer in de geschiedenisdie zonder zelf
eene voordragt te houdenzijnen leerlingen eene les uit het
leerboek opgeeft, en zegt: <z morgen van pagina 116 tol
pagina 179," en die dan morgen met het boek in de hand
nagaatof zich de arme martelaar de feiten in het geheugen
geprent heeft, welke tusschcn pagina 116 en 179 in het
leerboek vermeld staan. De arme jongen dreunt welligt op,
dat er een twaalfjarig bestand gesloten werd, of dat de
Oost-Indische Compagnie tot stand kwamof dat er een
Stadhouderloos tijdperk intradof dat Leicester met eene
Engelsche hulpbende herwaarts gezonden werd; maar hij
begrijpt volstrekt niet, wat het twaalfjarig bestand was; hij
vat in 't geheel nietwaartoe die Oost-Indische Compagnie
diende; hij heeft geen begrip hoegenaamd van de toenmalige
zanjenslelling der Regering; het is hem onduidelijk wat
Leicester hier met zijne troepen kwam uilrigtenen is
het dan wonder, dat hij den boel op eene erbarmelijke wijze
dooreen haspelt, dat hij een warhoofd wordt, die zich de
jammerlijke gewoonte eigen maakt, over zaken te spreken,
die hij volstrekt niet begrijpt. Het ergste is nog, dat de
jongendie op zijn vierde jaar reeds de hem als redelijk
wezen ingeschapen zucht hadvan alles rekenschap te vra
gen en het zijnen ouders soms met zijne vragen al heel
lastig kon makennaar mate hij langer onderwezen is
deze natuurlijke eigenschap aflegt, en op zijn veertiende jaar
door de kunst zóó ver gekomen is, dat hij zijn oordeel niet
meer gebruikt om zich van iels rekenschap te geven.
Wij zouden dezelfde opmerkingen kunnen maken ten op-
zigte van het onderwijs in alle andere vakken; want al is
zulks bij het eene wat meer en bij het andere wat minder
het gevalzij moeten allen dienen om het oordeel te scher
pen om het verstand te ontwikkelenom den leerlust te
