15
zien. Listige staatsdienaren die uit gekrenkte eerzucht den
keizer persoonlijk vijandig waren die in de dagen van voor
spoed dien wrok zorgvuldig hadden welen te verbergen, maak
ten nu gebruik van dezen toestand van zaken om door onver
moeide kuiperijen hem overal tegenstanders en vijanden tc
verwekken. De aanhangers van den ouden vorstenstam der
Bourbons begonnen het hoofd meer op te steken en namen
met eiken dag toe in getal en in stoutheid; overal, in alle
standen, tot in het leger toe, poogden zij volgelingen aan
te werven, den trouw aan Napoleon te doen wankelen, en
eene nieuwe regering als zeer aanstaande te voorspellen.
Het staatsgebouw werd van binnen ondermijnd op hetzelfde
oogenblik dat, van buiten, de vijandelijke stormram met
onverpoosde slagen daarop beukte.
Men moet op dien staatkundigen toestand van Frankrijk wel
acht slaan wil men zich de strategische handelingen der
heide partijen verklaren. Ware het een gewone oorlog ge
weest waarbij Napoleon te strijden had legen vijanden die
wel de verzwakking zijner magt maar geenszins zijne geheele
omverwerping beoogden ware Frankrijk niet door partij
schappen verdeeld geweest maar had hel zich eendragtig
onder de banieren des keizers geschaard, dan had deze aan
zijne handelingen eene vrijheid kunnen geven die hem nu
was ontzegd; dan had het tegenhouden, verzwakken en slaan
der vijandelijke legers zijn eenig doel uitgemaakt, terwijl
hij nu bovendien ook bedacht moest zijn op het beschermen
en behouden van Frankrijk's hoofdstad.
In de beginselen der Strategie hebben wij door menigvul
dige voorbeelden uit de latere oorlogenaangetoonddat
het verlies der hoofdstad voor een land wel een nadeel daar-
steltmaar in bet algemeen geen beslissend nadeel geen
nadeel dat dadelijk noodzaakt lot bet aannemen van den vrede.
Dit is, in hel algemeenwaar; maar hier, in het bijzondere
geval moest bet nemen van Parijswel degelijk voor Na.