4
M
i9i
en getracht zich met hem in het open veld te meten.
De slagen bij Jemmingen en Heiligerlee, de verove
ring van den Brielde slag op de Zuiderzee waren
uitingen van dien offensieven geest, dien de groote
staatsman bij de landzaten wist op te wekken.
Maar de koel berekenende passiviteit van Alva
behaalde de overwinning. Zooals bekend is uit de
geschiedenis, verschanste hij zich in zijn leger, gaf
zijn tegenstander geen gelegenheid tot den strijd in
het open veld, en noodzaakte hem, tot tweemalen
toe zijn leger af te danken uit geldgebrek. Met
een enkel woord zij in herinnering gebracht dat dit
leger niets minder was dan een nationaal leger. Men
kon in dien tijd legers, regimenten, bataljons of
compagniën huren voor eene maandvoor een jaar
voor onbepaalden tijd, a volontc. Hij wiens beurs het
nu het langst uithield was gewoonlijk de overwinnaar.
Het genoegzaam bekende „Wallensteins Lager geeft
den toestand zuiverder terug dan het mij hier in
enkele woorden mogelijk is te doen. Vaderlands
liefde of iets wat er naar zweemde was bij die
gehuurde benden niet te verwachtenwie het meeste
en het geregeldste betaalde, had aan troepen zelden
gebrekwas de geldbron hier opgedroogd elders
werd weer geworven en de zwervende troepen ver
plaatsten zich daarheen.
Geen wonder dat de mislukte poging van Oranje,
gevolgd door de executiën die Alva overal liet hou
den, en de nederlaag van Lodewijk van Nassau op
de Mookerheide, de landzaten terughield van eene
meer krachtige handelwijze. Wij zien dan ook na
m-£tr