51
is gered. Zijn leger, tusschen het water ingesloten, geen
teruglogtsweg en geen leeftogt hebbendeis op het punt
van te vergaan. Om naar Utrecht terugtekeeren moest men
over een smallen en modderigen dijk trekken, waarop men
te naauwernood met vier man naast elkander en sleehts
traag kon vooruitkomen. Om dien dijk te bereiken had
men geen ander middel dan eene schans aan te vallen die
zonder geschut, onneembaar scheen. Wanneer die schans
hel leger zelfs maar éénen dag had tegengehouden dan
zou het bezweken zijn van honger en van vermoeijenis.
Luxembourg was reddeloos verlorenmaar de fortuin die
'sGravenhage gered had, redde zijn leger door de lafheid
van den bevelhebber der schansdiezonder eenige reden
zijn post verliet. Zoo komen er, in den oorlog even als
in het gewone levenduizend zaken voordie geheel 011-
begrijpelijk zijn: deze was er eene van. Die onderne
ming had geen ander gevolg dan eene wreede daaddie
den Franschen naam in dit land nog meer deed verfoeijen
Bodegraven en Ztvammerdamtwee aanzienlijke, rijke en goed
bevolkte dorpen, gelijkende op onze steden van middelma
tige grootte, werden aan de soldaten ter plundering prijs ge
geven, om hen schadeloos te stellen voor hunne inspannin
gen. Zij staken die twee plaatsen in brand, en gaven zich,
bij het schijnsel der vlammen, aan wellust en wreedheid
over. Verwonderlijk is het, dat de Fransche soldaat zoo
barbaarsch isterwijl hij toch wordt aangevoerd door zulk
een overgroot aantal officieren, die te regt, den roem heb
ben van even menschelijk als dapper te zijn. Die plunde
ring liet zulk een diepen indruk nadatmeer dan veertig
jaren later, ik de Hollandsche boeken gezien heb, die als
leesboeken voor de kinderen dienden en waarin die gebeur
tenis beschreven werd en de haat tegen de Franschen inge
prent aan latere geslachten."
Eindelijk vermeldt de Fransche schrijver na de zee
slagen door de Ruijter in 1675 geleverd en.het beleg van
Maastricht geschetst te hebben, op de volgende wijze,
4
