55
ling dier gebeurtenissen altijd gemakkelijk te volgen en te
begrijpen die voorstelling is eenvoudig helder bepaald
vrij van alle gezwollenheid en overdrijving; zij is waar,
wanneer hij zich ten minste ecnige moeite heeft willen ge
ven om de waarheid te zoeken, of haar niet, opzettelijk,
verwringt en verdraait ten gunste van zijne partijdige in-
zigten of bijzondere belangen. Daar, waar Voltaire in
zijne schriften van de waarheid afwijkt is dit gebrek aan
studie, of gebrek aan eerlijkheid; maar nooit gebrek aan
begrip.
Voltaire had geen hart voor het groote en verhevene in
den mensch maar juist daarom omdat hij zoo geheel
het tegenovergestelde was van een geestdrijver, moet men
te meer waarde hechten aan die dadendie hij groot en ver
heven noemt. Zijn scherp en bijtend vernuft, zijn twijfel
aan de zedelijke grootheid van den mensch, zijn zóó ge
woon overal de leemten, het gebrekkige, het slechte opte-
sporen dat daar waar hij niet spot of aanrandt men ook
zeker kan zijn dat er geene slof toe is dat daar waar
hij lof toezwaait aan geestkracht en heldendeugd men
ook de overtuiging moet hebben dat die lof ten volle
verdiend is. De onwrikbare standvastigheid van een Wil
lem III, en de Republikeinsche deugden, toen door de
Regenten van Amsterdam ten toon gespreidzijn zoo
grootsch en buitengewoon geweest, dat zij zelfs indruk
hebben gemaakt op een gemoed dat zoo weinig voor het
gevoel dier deugden vatbaar was, als het gemoed van
Voltaire.
Voltaire was een vleijer van Frankrijk's Koningen; ten
minste, hij was dit toen hij zijn Siècle de Louis XIV schreef:
hij is een blinde bewonderaar van dien vorst geweest, wiens
grootheid en roem hij bewierookt, en wien hij een lof
toezwaait, die door het oordeel der onpartijdige nakome
lingschap niet is bekrachtigd geworden. Evenwel zou het
onbillijk zijn den Franschen schrijver die vleitaal als eene
erge misdaad ten laste te leggen want hij volgde, hierin
