100
liet slechte voedsel het gezouten vleesch aan al de ver
moeienissen die het ligchaara ondermijnden, maar voor een
groot gedeelte ook aan de gevolgen van den spiritusdie
het genezingsproces tegenwerkte. Dergelijke omstandig
heden,' ging de Engelschman voort, komen evenwel in
Frankrijk nooit ter oorc van het groote publiek en ik
geloof dat. men daar verstandig aan doet. Maar het is niet
te verwonderen dat de weegschaalwaarin de beide legers
gewogen werden daardoor valsch wordt. Ik wil de groole
gebreken van onze militaire instellingen volstrekt niet ont
kennen, maar ieder bezwaar, dat in de schaal aan onze
zijde geworpen werd deed die aan de Fransche zijde weder
een eind rijzen, zoodat bij de beoordeeling een contrast ont
stond waarbij al het nadeel aan onze zijdeal het voordeel
aan dat onzer geallieerden bleef. Zoo is het bij voorbeeld ook
gelegen met het punt in kwestie, waarover wij nu spraken.
Ik kan u daarentegen de stelligste verzekering geven dat
de betrekkelijke sterfte in het Fransche leger van het begin
tot het einde van het beleg grooter is geweest dan bij ons,
en waar heeft men het ooit in Fransche papieren gelezen,
dat de manschappen, zoo als ik het gezien heb, een vol
slagen gebrek aan lakens en andere hospitaalbehoeften had
den en honderde geblesseerden en zieken in hunne ka-
potlen daar neder lagen Ik wil hunne uitmuntende inrig-
tingen niet miskennen, maar daarom moet men ze niet als
volmaakt afschilderen zoo als de bestrijders van Lord Pan-
mure dat bij ons deden."
»Ilet is een vaste regel in den oorlog: ®hoe gezonder
manschappen, hoe beter soldaten." Niets is nuttiger voor
de dienst dan wanneer de superieuren bij dien regel ook
het voorbeeld aan hunne ondergeschikten geven. Een man,
die zich aan onmatigheid overgeeftis voor het vermoeijende
leven te velde ongeschikthij mag er op het oog goed uit
zien maar bij de minste gelegenheiddat er eene buiten
gewone inspanning van hem geëischt wordt, zakt hij onmis
baar in elkander. Zulke zijn ook gewoonlijk van een min-