112 in die verschrikkelijke worsteling liet leven verloren hadden, en waar zeker menigeen hij was in wiens hoezem een vrien denhart voor hem geklopt had? Zeker was het wel een der gelijk gevoel, dat hem na eenigen tijd deed uitroepen: »'lls iets vreesselijks, de oorlog, ais men aan den oneindigen jammer denktdie er aan verbonden isaan die honderde teedere banden die op zulk eene onbarmhartige wijze van een gescheurd worden." «Dal is het wel," hernam de Rus ernstig, »en menigeen, die, met idealen van roem in de verbeeldingnaar den oorlog wenscht om ze verwezenlijkt te zien weet niet wat hij wenscht. Ik heb den krijg van nabij leeren kennen, en sedert 1848toen ik den veldtogt in Hongarije mede maakte ben ik tot aan den storm van Sewastopol nagenoeg onafgebroken te velde geweest in den Kaukasus maar na dat laatste drama in de Krimverlang ik naar geen krijg meer. Ik verzeker u dat ik voor alle schatten in de wereld niet vrijwillig op nieuw in zulk een hel zou gaan de mensch verliest er zijn gevoel van menschelijkheidmaar," voegde hij er in het zelfde oogenblik bij, «even waar is het ook, dat ik het mij voor niets in de geheele wereld zou willen laten ontnemen, dat ik ook tot de verdedigers van Sewastopol behoord heb." Ik kon mij het een zoo wel als het ander volkomen be grijpen toen ik daar tusschen die beide ondervindingrijkc mannen zatdie den oorlog zoowel in zijn aureool van schit terenden heldenroem als in zijn somberen, vernielenden ernst hadden leeren kennen, en toen de Engelschman er bijvoegde: «Geloof mij dat men nooit de zegeningen van den vrede beter leert waardeeren dan op het bloedige veld na den slag, en dat het eene dwaasheid is naar den oorlog te wenschen wanneer men in het tegenwoordige nog iets te verliezen of in de toekomst nog iels te hopen heeft kwamen mij on willekeurig de woorden uit Goethe's Faust in de gedachte: Wer im Frieden Wünschet sich Krieg zuriick Der ist geschieden Vom Hoffnungs Glück.

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Almanak der Koninklijke Militaire Akademie | 1958 | | pagina 188