1702—1713: De rollen omgekeerd
Höchstadt en Ramillies, Vendöme na Oudenaerde repten niet over vaandelverlies
in hun in de Franse oorlogsarchieven bewaard gebleven rapporten. Maar vaandels
werden ook - kort voor capitulaties verscheurd, zoals Franse generaals in 1704
bij Höchstadt Blenheim) lieten doen, nadat onder de superieure leiding van
Marlborough en Eugenius van Savoye de Engelse cavalerie door het wankelende
Franse centrum was gestoten. Niet minder dan 163 vaandels en standaards werden
in deze slag door de bondgenoten veroverd.
In twee zalen van het Nederlands Legermuseum zijn voorlopig een aantal geres
taureerde vaandeltrofeeën, afkomstig van de Spaanse Successie-oorlog (17021713),
opgehangen. Gedurende deze jaren getroostte de Republiek zich zeer zware in
spanningen om een groot leger op de been te laten houden. Dit telde in het begin
van de Successie-oorlog ruim 100.000 man en tegen het einde na het afvallen
van Engeland wel 120.000 man. Roemruchte veldslagen als die van Ramillies
(1705), Oudenaerde (1708) en Malplaquet (1709), werden mede door Staatse
troepen gewonnen. Tot 1711 duurde het succes, daarna kon de Republiek alleen
staande tegen de opnieuw aanvallende Fransen zich slechts met de grootste
moeite handhaven.
In het jaar 1713 werden twee prenten uitgegeven, respectievelijk door H. Pola en
D. C. Woudenberg vervaardigd, waarop de in de Grote Zaal te Den Haag opge
hangen trofeeën, met plaats, datum en omschrijving vermeld, in lange series
afbeeldingen zijn weergegeven en van heraldische kleurenaanduidingen voorzien.
Een zo nauwkeurig mogelijke telling van de trofeeën van deze van elkaar bijna
niet afwijkende prenten leverde een totaal op van 115 volledige Franse infanterie-
vaandels zowel „drapeaux colonels" als „drapeaux des ordonnances" van 23
cavaleriestandaards en 9 stel paukenschorten. Bovendien zijn nog 47 vaandelstokken
zonder enig doek of slechts met flarden eraan afgebeeld.
Uit de resten van deze collectie konden in de jaren 19611962 21 infanterie-
vaandels, 2 ruiterstandaards en 2 stel paukenschorten worden gerestaureerd. Bij de
voorlopige toeschrijvingen hiervan dient echter als voorbehoud te gelden, dat de
gegevens van bovengenoemde platen lang niet altijd met de officiële gegevens
kloppen; gegevens die door gedeputeerden te velde bij de overgebrachte trofeeën
aan de Staten-Generaal werden verstrekt. Niet alleen wijlen Dr. J. W. Wijn, doch
ook Franse schrijvers stelden herhaaldelijk tegenstrijdigheden vast in toeschrijving
én beschrijving wat betreft de beide prenten, vergeleken met hun eigen documen-
taties
We moeten echter niet vergeten, dat zijden infanterievaandels een beperkte „levens
duur" hadden, want zij waren aan weer en wind blootgesteld. Bovendien was iedere
kolonel vrij om kleur en motief te bepalen, waardoor in eenzelfde regiment
gedurende een periode van 10 a 20 jaar telkens andere vaandels werden gebruikt
Maar we moeten eveneens aannemen, dat zowel Pola die voor zijn uitgeefster
Anna Beek de trofeeën tekende in het vredesjaar 1713, en wel met toestemming van
de Staten van Holland als Woudenberg, die in zijn prent nog de vermelding
„In de Legers getekend" heeft, de trofeeën zelf voor ogen hebben gehad. Verkeerde
plaatsing of documentatie kan de tegenstrijdigheden hebben veroorzaakt.
25
