Bronnen en Literatuur
Afbeeldingen
A. Verzamelingen
Atlas van Stolk
46
In de verzameling „Atlas van Stolk" bevindt zich een ingebonden collectie historieprenten,
in 1613 verzameld door de Delftse brouwer en burgemeester W. L. van Kittensteyn, en ge
titeld: Spieghel ofte Afbeeldinge der Nederlandtsche geschiedenissen etc., waer in vertoont
worden de beginselen der Nederlandsche ende Franche troublen, innemingen ende belegeringen
van steden ende fortressen, aflesinge van pardoenen, veltslagen ende Schermutselingen ende
Oorlogen ter zee etc. tot het besluyten van het bestant etc." Deze prenten, grotendeels copieën
van door F. Hogenberg vervaardigde gravures voor het werk van M. Aitsinger: De Leone
Belgico etc. uit 1583/1605 en voor W. Baudartius van Deijnse: „Afbeeldinghe ende be-
schrijvinghe uit 1616", zijn evenals de hieronder te bespreken gravure van Dolendo inge
kleurd. Óp welk tijdstip dat gebeurde, is niet meer na te gaan; in elk geval is de twijfel van
J. P. W. A. Smit t.a.p. pagina 45 v. aangaande de betrouwbaarheid van afbeeldingen en
kleuren volkomen gerechtvaardigd. De voor ons doel gebruikte afbeeldingen van Hogen
berg zijn elders vermeld. Wat de aangebrachte kleuren betreft, de variatie ervan is vrij groot,
doch stereotiep. Rood en geel geruite, blauw en geel geschaakte en blauw en wit gebaande
vaandels met rode St. Andrieskruisen wisselen af met exemplaren, voorzien van blauwe en
witte velden, waarop soms gouden en blauwe kruisen. Ook komen vaandels met rode velden
en blauwe zwaarden voor. De reeds besproken vaandeltrofee van Nieuwpoort op fol. 449
(Baudartius fol. 734) toont het muitersvaandel in purper met gouden Madonna en blauwe
ruitervanen, met eveneens gouden Madonna en dito skelet, terwijl rechts van het muitersvaandel
een trofee blauw en wit gevlamde kwartieren en goud geruite zomen vertoont.
Nr.986 Gekleurde gravure door B. Dolendo 1571 tot na 1629) voorstellende de Slag
bij Turnhout in 1597. Rondom de van randschriften voorziene ovale lijst, welke
de eigenlijke voorstelling bevat, zijn gekleurde trofeeën weergegeven.
In de linker bovenhoek zijn o.a. een rood en geel geruit en een wit en blauw
gebaand vaandel afgebeeld, waarvan het laatste behalve het rode St. Andrieskruis
ook een rode kwast aan de spits draagt. Een ruitervaan met groen veld, waarin
een in rood geklede Madonna in zilveren andorla en welk vaan is voorzien van
een gouden kwast beneden en dito franje rondom, siert de rechterbovenhoek,
waarin tevens een vaandel met rode schubben op wit veld is te zien.
De rechterbenedenhoek toont twee vaandels, geschaakt in respectievelijk rood en
wit en rood en geel, waarvan het laatste een geel St. Andrieskruis draagt. Een
eveneens rood en geel geschaakt vaandel met een wit St. Andrieskruis komt in de
linkerbenedenhoek voor. Daar is ook een vaandel met rood kruis op wit veld
afgebeeld met in de rechterbovenhoek een in rood geklede Madonna in gouden
andorla.
De niet gedetailleerde vlaggen vertonen de kleuren purper, goud, rood en blauw.
Opvallend is het grote aantal gescheurde en gerafelde vlaggen, zoals in de gravure
is afgebeeld. Evenals bij de gravures van de collectie Van Kittensteyn past ook
hier twijfel aan de juistheid van de kleuren en afbeeldingen.
Nr. 984 Slag bij Turnhout in 1597. Gravure door J. de Geyn (15651629).
Nr. 1084 Slag bij Nieuwpoort in 1600. Gravure uit 1602 door Floris Balthasar 1562'
1616).
Nr. 1091 Slag bij Nieuwpoort. Gravure door Hogenberg uit 1600. Zie ook collectie
Van Kittensteyn.
Nr. 1197 Zeeslag bij Gibraltar in 1607. Anonyme gravure.
