122
commissie dd. 12 Januari 1(338. Vruchteloos hadden Dordrecht en Mo
dem blik zich tegen deze verandering verzet, waardoor een goede rui ter
compagnie tot een keuken-compagnie verlaagd werd. Een in 1662 gehouden
monstering bracht uit, dat bij de jongste reductie alle ruiters van 's prinsen
vaan ontslagen, alleen zij, die zich aanzienlijke korting op de soldij
lieten welgevallen, weder aangenomen waren. De Staten van Holland
ontsloegen den prins als ritmeester, Cornelis van Goolen als luitenant;
evenwel lettende op zijn hooge geboorte, de prins onder genot van een
jaarlijksch pensioen ad 2000, te betalen door de Generaliteit. Niette
min geraakte de prins „in ongelegentheyt"de Staten van Holland
meenden hem eerst een jaarlijksch pensioen van 1000 rijksdaalders to
verzekeren, maar oordeelden 't in October 1663 beter „de mefusen bij
„onnooselijck en zonder kennisse van quaet te doen" te vergeven en
hem als ritmeester te herstellen; ook 't kon moeilijk anders den
ontslagen luitenant „syne faute te remitteren", hem bij een andere
compagnie tot kornet aan te stellen, in afwachting eener vacante luite
nants-plaats. Aangezien de verhouding tusschen den prins en zijne
ondergeschikten minder gewenscht voorkwam, wisselden de Staten van
Holland in 1664 zijne compagnie met die van den om minder
klemmende redenen ontslagen ritmeester Frederik Hendrik van den
Boetzelaer, heer van Langerak, terwijl zij 's prinsen compagnie aan
Willem Hadriaan van Nassau-Odijk schonken. De vaan van prins
Emanuel Antony van Portugal ging na zijn overlijden in 1666 over op
Arent van Dorp, sergeant-majoor van een nieuw regiment cavalerie (1).
De reductie en de cassatie, ook de afschaffing van den luitenants-rang
leidden tot toenemende verwaarloozing der levende strijdkrachten, niet
tegenstaande de desbetreffende besluiten fraai klinkende uitdrukkingen
omtrent voltallige compagnieën met goed geoefende soldaten, geregelde
betaling, verwijdering uit de gelederen van appointés en anderen in
hielden. Het ontslag van talrijke soldenieren en de slechte behandeling-
van appointés (verminkten, oudgedienden) vermeerderden het aantal
vagebonden en ongelukkige lieden, aan welke de machthebbenden geen
aandacht schonken (2).
Niet beter ging 't met het onderhoud en de verbetering der doode
strijdmiddelen. De Raad van State had sinds het begin van den tachtig
jarigen oorlog doen blijken van gezonde inzichten omtrent de landsver-
(1) Res. H. 9 Augustus, 11 October, Res. R. v. St. 24, 25 November 1659, Res. H. 10
Maart 1662, 21 Juli, 4 October 1668, 2 Augustus, Res. R. v. St. 7 Augustus 1664 Res. II.
19, 20 November 1666. Over 's prinsen vaan van 1638 en zijn compagnie van 1645, zie
Deel IV, bladzijden 209, 384; over de oorzaken van het ontslag van don heer van Lan
gerak, zie Aanteekening N° 20. De geschiedenis der afstammelingen van prinses Emilia
van Portugal-Oranje is beschreven door Lodewijk Mulder in „do Gids" van 1886, derdedeel,
bladzijden 193-252, 414-472.
(2) Een geappointeerdetachtigjarige extra-ordinaris kanonnier te Bourtangeliet men
zonder eenig middel van bestaan (Res. R. v. St. 4 Mei 1661).
