147
schers geloofdendat het bericht van dat onheil de over
gaaf der vesting zonde veroorzaken en, met het doel om
do bezetting vrees aan te jagenbombardeerden zij de
kampen voor Metz hevig, tiet officiëel verhaal voegt er
eenvoudig bij, dat dit doel niet bereikt werd.
Het Rijnleger bleef dus, op dit oogenblik, het eenige
geregelde leger van Frankrijk; het telde 120.000 man
van de beste Fransche troepen, die geoefend waren door
roemrijke veldslagen, gehard tegen vermoeienissen, en aan
gevoerd door deugdelijke bevelhebbers, waarin zij volle
vertrouwen hadden.
Welke rol ging dit leger spelen tegenover de Duit-
schers? Het verhaal van den Duitschen staf vermeldt
slechts de feiten, en doet deze maar zelden door enkele
opmerkingen vergezeld gaan. De Duitsche schrijvers heb
ben nooit geloofd aan de mogelijkheid, dat het Fransche
leger den insluitingskring zoude hebben kunnen doorbreken
en het veld houden; zij vinden zelfs het gedrag van den
maarschalk Bazaine zeer verklaarbaar; wanneer de na
tionale eigenliefde in het spel isis er geene plaats voor
de waarheid. Wij, die de rampen van den laatsten oor
log nauwkeurig dienen na te gaan om daaruit lessen te
trekken voor de toekomst, kunnen do leiten niet aannemen
zonder ze te beoordeelen.
Het leger van prins Frederik Karei, de reserve-divisie
daaronder begrepen, telde 197.326 man; doch tegen het
midden van October 1870 had het reeds 40.000 zieken,
ruim een vijfde gedeelte zijner sterkte. Zeker had het
een groot weerstandsvermogen, maar aangezien de poging
om den vijand vrees aan te jagen geen ander gevolg had
gehad dan eene krachtige proclamatie van den maarschalk
Bazaine, oordeelde de Pruisische generale staf het noodig,
nieuwe werken aan te leggenom de insluitingstroepen
op meer afdoende wijze te dekken.
