265
oprichtin de geestelijkheiddie er naar streeft een aan
zienlijker rol te spelen, bijgevolg in de volksmassa.
Wie het werken van de Russische plaatselijke ambte
naren gezien heeftgelijk ik het gezien hebweet waar
aan zich te houden omtrent de roldie zij vermogen te
spelen, inun werking is ten eenemale nul; er is tusschen
de beginselen, die zij willen toepassen, en de zeden van
het land een te groot, een te diep ingrijpend verschil.
In deze omstandigheden is het bestuur van een land een
zelfbegoochelingdie veel kost in vredestijd en bijzonder
belemmerend kan zjjn in oorlogstijd. Wij hebben een
Koerdische ruiterij gevormd, die ons verraden heeft; wij
hebben Tartaarsche regimenten gehad, die ons verraden
hebbenwij hebben Armenische spionnen gehaddie ons
verraden hebben Is het land ten minste rijkproductief
bevolkt? Geenszins. Het is een steenachtig Armenië
het is een woestijn van steenen, in alle richtingen omge
woeld door vulkanische opheffingen, en dat slechts juist
zooveel opbrengt als noodig is om een dun gezaaidear
moedige bevolking ellendig te voedeu. De tijd der plato
nische veroveringen, der veroveringen voor het genoegen van
zijn grondgebiedonverschillig waar en onverschillig lioe,
te vergrootenis sinds lang voorbijbij de vele en on
derscheidene eischen van het nieuwe politieke leven; men
moetalvorens een nieuw domein in te lijvener al de voor-
deelen en al de bezwaren zorgvuldig van wikken en wegen.
Als men de rekening goed opmaakt en al let men zelfs
op de strategische eischendan zou de verovering van het
vilajet Erzeroem een ramp zijn voor het bestuur van den
Kaukasusdoor ons te noodzaken ons uit te breiden
onze strijdkrachten te versnipperen, die toch reeds zeer
verre beneden de haar opgelegde taak zijn, en door on
zen invloed op de Kaukasische volken, die toch reeds
betwistbaar is, nog meer te verminderen. Wat noodig
17
