179
waarborgen gegeven, die het leven hebben gekost aan
240,000 man; men heeft aan de Christenen slechts be-
driegelijke waarborgen gelaten, de ijdele beloften van een
machteloozen Sultan. Ten slotte hebben de heilige be
langen, die men verwaarloosd had, zoo luide gesproken,
dat Europa geëindigd is met zijn eigen werk te versma
den en te veroordeelen, en het Turksche Rijk aan zijn
lot over te laten. Is de wijze onzijdigheid van Frankrijk
in 1877, tegenover een bijna gelijken toestand, niet het
vonnis van onze dure tusschenkomst in 1854? De heer
Cam. Rousset heeft gelijk met den hoogen toon te laken
door Prins Menzikof aangeslagen in zijn zending bij den
Divanmisschien ware het rechtvaardig geweest, te doen
uitkomen wat er billijks was in zijn eischen. Moest de
vorm hier schade doen lijden aan het wezen der zaak?
Wie kent het oordeel, dat de geschiedenis, beter ingelicht,
zal vellen over onze staatkunde? De Russen deden zich
voor als bevrijders van de Christenenwas het een goede
stellingtegenover hen de rol van bevrijders van de Tur
ken aan te nemen En de heer Rousset zal ons zeggen
welken dunk men van de Turken van 1854 had in onze
legerplaatsen en op onze vloten.
Hoe bondig deze diplomatische studie ook waszou de
schrijver zich misschien hebben kunnen verklaren omtrent
de door Napoleon III gedane keus van het Engelsche
bondgenootschap. De partijdie in Engeland tot den oor
log dreefhad onder de vorige kabinetten zooveel kwaad
willigheid ten aanzien van Frankrijk aan den dag gelegd
zooveel achterdocht omtrent het ontwaken van zijn macht
zooveel ongerustheid omtrent zijn billijkst strevendat liet
niet overbodig ware geweest zich goed te bezinnen, al
vorens het Fransche bloed te storten voor de veiligheid
van het Britsche Rijk in het Oosten. De heer Laugel
leerde ons onlangs Lord Palmerston beter kennendie de
