17
aangewend, en liet was voornamelijk een gevolg van de
telegraphische berichten, waardoor de Oostenrijksche opper
bevelhebber van uit Villafranca op de hoogte gehouden werd
van de bewegingen der ïtaliaansche troependat het den
Aartshertog Farel mocht gelukkenhet ïtaliaansche leger
te overvallen en bij Custozza te verslaan (1866).
Ook in het Frausche leger liet men niet na, zich met
ernst op de veldtelegraphie toe te leggen, waartoe voor
al de oefeningen in het kamp van Chalons eene schoone
gelegenheid gaven. Bij deze oefeningen zou o. a. geble
ken zijndat de elektrische telegraaf alleen met voordeel
te velde kan worden gebruikt voor het overbrengen van
berichten over meer dan 6 a 8 kilometer afstand; voor
kleinere afstanden zou het beter zijn ordonnansen te ge
bruiken. Wanneer echter de troepen in staat van rust
zijn, bijv. bij den aanval op vestingwerken en voor ob
servatieposten langs de kustis ook op geringeren af
stand de aanwending van den elektrischen telegraaf voor-
deelig.
Naar onze meening is echter de gestelde minimum-af
stand van 6 a 8 K. M. in het algemeen nog te groot.
Voor het overbrengen van een enkel bericht en langs
goede wegen kan wel een ordonnans over een grooten af
stand worden afgezondenvoor eene voortdurende ge
meenschap is zulk een ordonnansendienst onpraktisch
en mag men gerust de helft van den opgegeven afstand,
d. i. 3 K. M. als maximum aannemen. Ontbreken daaren
boven behoorlijke communicatiewegen, zooals in Indië
dikwerf het geval zal zijn, dan zal de telegraafdienst,
elektrische of optische naargelang van de omstandighe
den, zelfs op nog minderen afstand voor het onderhou
den der gemeenschap in het voordeel zijn.
In 1868 kwam het eindelijk in Frankrijk tot de op
richting van eene uit vier afdeelingen bestaande veld-te-
2
