427
Jomini meent dat liet zeventiendaagsch verblijf van
den Keizer te Wilna vermoedelijk liet lot des oorlogs
heeft beslist. Indien Napoleon onmiddellijk had doorge
marcheerd met de garde en Davout, naar Minsk, dan
had hij ongetwijfeld Bagration ingesloten.
„Zeker was het oponthoud te Wilna de ernstigste mi
litaire fout die Napoleon ooit begaan heeft. Er moeten
wel geheime redenen voor bestaan hebbendie men nim
mer kennen zal."
De bewonderaars van Napoleon verwijten hem voorts,
dat hij de Polen ontmoedigd geeft. Indien hij ronduit
verklaard had dat hij de wapens niet zou nederleggen
voordat hij de Polen in hunne politieke rechten had her
steld, dan zouden, volgens den generaal Berthezène, „allen
te paard gestegen zijn, en het Fransehe leger, vooraf
gegaan en gedekt door een zwerm van lichte troepenveel
beter dan de Russische kozakken, zou uit hunne samen
werking de grootste voordeeleu erlangd hebbengeen van
's vijands bewegingen was onbekend geblevenmen had
veilig kunnen marcheeren en rustig kunnen bivakeeren,
en men zou gemakkelijk hebben kunnen zorgen voor de
geregelde aanvoeren van levensmiddelen."
Het achtste deel der briefwisseling bevat weder enkele
opmerkingen van Napoleon, waarvan de mededeelinghier
niet achterwege kan blijven. Naar aanleiding van de over
gaaf van Tliorn schrijft hij aan den prins van Neuchatel:
„De vestingkommandanten hebben zich niet met de
staatkunde te bemoeien; de zorg voor het keizerrijk is
hun niet toevertrouwd; zij moeten hunne post verdedi
gen, en dit tot het uiterste doen, omdat elke dag, dien
zij de verdediging rekken, hun ondersteuning aanbrengen
of van groot belang voor den staat wezen kan, doordien
de vijand zooveel te langer verhinderd wordt, vrijelijk
over zijne troepen te beschikken."
