44
daging, te weigeren in quaestiëndie men gewoon was
door de wapens te beslissen; de officier zon ontslagen zijn
geworden.
Men kan zeggendat in Frankrijk na den dood van
Lodewijk XIV het duel straffeloos was geworden. Slechts
twee maanden na zijn dood duelleerden reeds twee edel
lieden van het hof, en de Regent antwoorde. toen men
hem dit rapporteerde: „Ochdat is ook al mode geworden.
Wel werden onder Lodewijk XV en XVI de edicten
telkens hernieuwddoch men stoorde er zich zoo weinig
aan, dat zelfs de graaf van Artois duelleerde met den
Hertog van Bourbon. De laatste werd gekwetst en beiden
werden gedurende acht dagen van het hof gebannen.
In 1790 werd door de Nationale Vergadering de recht
bank van eer opgeheven en in 1792 eene amnestie uit
gevaardigd voor alle overtredingen, sedert 1789 in zake
van duel begaan.
Tn de Wetgevende Vergadering heeft Barnavé meerma
len getracht de dwaasheid van het duel aan te toonen
doch het code-pénal van 1791 zwijgt over het duel.
In Duitschland liet men het duel tot in de 17e eeuw
ongestraft. Duitsche vorsten daagden soms hunne gelijken
uit, waren getuigen in de duels hunner edellieden en
vorderden nooit, dat men voldoening bij den rechter zocht.
In de 17e eeuw begon men echter strenge verordeningen
op het duel uit te vaardigeneen gevolg van de ontaar
ding der duelshet vechten om de nietigste redenen.
In Pruisen vaardigde Frederik Wilhelm de groote keur
vorst voor het eerst een mandaat tegen het duel uit in
het jaar 1652. Dit mandaat werd in 1688 en in 1713
gewijzigd en luidde toen als volgt:
„Het is verboden iemand met gebaren, woorden of da-
