145
in den Indischen Archipel. De kosten van vervoer der
waarts zoo van personeel als van materieelhebben zeer
groote sommen gekosthet personeel moest hoogere loonen
ontvangen dan eldersvooral in de eerste jaren werden
velen door ziekte telkens aan het werk onttrokken. Bo
vendien valt het niet te ontkennen, dat het zeer beperkt
opzichthebbend personeelsoms nog door ziekten tijdelijk
belangrijk ingekrompenniet altijd voldoende toezicht op
alle werken heeft kunnen uitoefenen, en dat alzoo de
uitvoering meer heeft gekost, dan bij goed en voldoend
toezicht het geval had behoeven te zijn.
Maar neemt men een en ander in aanmerking, dan
zal men niet kunnen bewerendat er te duur is gewerkt
de loonen der werkliedenboven opgegevenwijzen dat
aan. Verder is hieromtrent weinig te zeggenwantzoo
als onder de gegeven omstandigheden wel niet anders
mogelijk wasmen heeft het werkerskorps steeds in zijn
geheel geadministreerd en geenszins voor elk werk eene
afzonderlijke administratie gevoerd. Alleen van de werken,
die geheel bij aanneming zijn uitgevoerdkan men thans
zeggen wat zij elk afzonderlijk hebben gekost; van de
door de genie zelve, met eigen werklieden en bouwstoffen
vervaardigde gebouwen en werken kan men dat niet, en
al wat gezegd wordt van de buitensporig hooge kosten
van het eene of andere gebouw, mist eiken redelijken
grond en berust op geheel uit de lucht gegrepen
cijfers. Intussehen is het doen uitvoeren van werken bij
onderhandsche aanneming steeds zooveel mogelijk bevor
derd vooral omdat men daarin terecht een hoogst gewaar
deerd hulpmiddel zag ommet minder omslagte kunnen
voorzien in vele behoeften, tot welker voorziening de
genie zelve niet tijdig bij machte zou zijn geweest.
Als een voorbeeld in dit opzicht wijzen wij op den
onderhanden weg tusschen Pakan Badak en Boekit Seboen.
10.
