47
verlangd. En als deze, voor ons voordeel, niet geheim
zinnig was gebleven, dan zoude ook de pers tot de over
tuiging zijn gekomen, -dat die oorlog niet onrechtmatig
was. Nu is echter, voor 's lands belang, die geheimzin
nigheid even nadeelig geworden als de openhartigheid van
de pers tegenover den vijand. Juist die geheimzinnigheid
heett en te recht zoowel in als buiten de volksver
tegenwoordiging wantrouwen verwekt. Zij is de bron ge
weest van veel misverstand, verkeerde oordeelvelling en
eindelijk van veel verbittering. En nu ging het toch moeilijk,
waar die verbittering zich uitte in de heftigste critiek van
het beleid der uitvoerende macht, tevens van de dagblad
pers het beroep te willen verwachten op de liefde en be
langstelling van het volk voor eene in haar oog onrecht
vaardige zaak? Bovendien, wat zoude haar beroep hebben
opgeleverd? Emile de Girardin's oordeel over de journa
listiek is niet gunstig „Que de passions mauvaises"
zegt hij „il fait fermenter! Que de préjugés il flatte
servilement! Que de d'erreurs il propage! Que de faux ju-
gements il rend! Que désordre il jette dans les esprits!
Citez un journal, un seul journal, oü la publicité soit in-
dépendante et impartiale, sans restriction et sans alliage
impur; ou la polémique ait pour fin le triomphe des prin
cipes avant celui des personnes. On ne dira jamais du
journalisme au tan t de mal qu'il a fait."
Neen, dat beroep had alleen van de uitvoerende macht
moeten uitgaan. Maar van haar kon dit moeilijk verwacht
worden. Zij had groote fouten begaan, die zij zelve niet
zou erkennen. En daarom moest zij in geheimzinnigheid
hare grootste kracht zoeken. Niet alleen in de Atjeh-zaak
echter, ook in de defensie is die geheimzinnigheid het groote
struikelblok geweest, waardoor de volksvertegenwoordiging
voor het militaire vraagstuk schijnbaar minder toewijding-
had. Ik zeg schijnbaar, omdat de Staten-Generaal bij een
