52
zelfden aard. Ieder minister tracht, zoo als de zaken nu
noch staan, voor zijn departement zooveel geld mogelijk
te krijgenmaar maakt er ook hoegenaamd geen bezwaar
van omten einde zelf eenige honderden guldens te besparen,
een ander departement den last van eenige duizenden op
te werpen. Wie nu het meeste geld heeft weten te krijgen
koopt daarvoor vrijwilligers, officieren van gezondheid,
kanonnenhout en ijzermaar laat zijn collega aan diens
lot over. Van samenwerking echtervan een aaneensluitend
geheel noch geen spoor. En zal dit spoedig veranderen?
Op die samenwerking kanvooral in een klein land
met zoovele beperkte hulpmiddelen als het onzeniet ge
noeg worden aangedrongen. Door onzen tegenwoordigen
regeeringsvorm zijn de voorheen vaak tegenstrijdige belan
gen van provinciën, steden en collegiën verdwenen. Het
eenhoofdig bestuur heeft uit de vele belangen der samen
stellende deelen van de voormalige republiek eenalgemeen,
belang geschapen. Maar in de plaats der provinciale,
stedelijke en collegiale geestesgesteldheid uit den tijd der
regenten is eene ministerieele geestesgesteldheid getreden,
met hare traditiën en adats, die verderfelijk werkt en in
's lands belang moet ophouden.
Wil men voorbeelden? Ze zijn legio. In Indië zijn
millioenen bij millioenen besteed, duizenden Inlanders in
heerendienst gebruikt 0111 vestingen te bouwen van twij
felachtig nut. Nergens is er noch eene wijkplaats voor
onze oorlogschepen en koopvaarders in geval van buiten-
landschen krijg. Soerabaia, onze belangrijkste reede, is
voor de toekomst onbruikbaar geworden en Telatjap ('Tjila-
tjap), ons centraalreduit, uoch altijd ongedekt. Singapore
is eene reparatieplaats voor onze oorlogsmarine in Indië
geworden! Is dat een ffe/ensiestelsel hebben Dat
alles in eens te willen veranderenkost veel geld. Goed,
alles goed, maar Indië blijft onverdedigd. Er zijn reeds
