75
tigheid om.indien het ongeluk ons treftniet altijd
zoo als gebeurd is op één man de schuld te doen drukken
van de tekortkomsten van velen. Rechtvaardig is hette
ontleden, waarvan dat ongeluk het logisch gevolg is.
Elk volk en elk gouvernementzegt ons de welsprekende
schrijver van den Ondergang van het tweede keizerrijk
hebben recht te vorderen, dat de mannen, wien zij de
eervolle taak opdragen om hunne legers aan te voeren,
die taak volbrengen met onbepaalde toewijding en de
sterkste inspanning van alle krachten van ziel en lichaam.
Maar indien het Vaderland van zijne edelste zonen de
grootste opoffering vraagt, welke mogelijk is: zijn leven
voor het belang van den staat te geven, mag ook de
eisch gesteld worden, dat de middelen op onbekrompen
wijze verschaft worden om het doel van den oorlog te
bereiken. Daarvoor niet alleen gedurende den oorlog,
maar reeds in vredestijd te waken, is de plicht van onze
ministers van landsverdediging. En uit zoo vele bladzijden
van de geschiedenis van dien oorlog valt te leeren, dat
dit vóór dien oorlog en trouwens vele jaren vroeger over
het hoofd is gezien, omdat de ministeriën van landsver
dediging, wat het krijgswezen van den staat betrof, niet
verder ziende dan de groote menigte, de spreuk niet
schenen te kennen, waarin het geheele begripvan regeer en
is samen te vatten: gouvernerc'est prévoir.
In zoodanig geval blijven de gevolgen er van niet uit.
Wanneer de uitvoerende macht niet in staat is, alleen te
regeerendan regeert de wetgevende macht mede. Zoo
heeft deze ook mede willen regeeren in de leiding der
Atjehsche politiek en het beheer der Indische weermiddelen.
Zij wilde een wakend oog houden op de handelingen van het
uitvoerend gezag tijdens dien millioenen verslindenden oorlog
en protesteerde, niet altijd gekuischt, wanneer zij meen
de, dat hare aandacht op het niet slagen onzer wapenen
