199
1878 werd ze ten minste voor vervoer van zieken niet gebruikt.
Aan de spoorwegwagons was geene bijzondere inrichting voor zie
kentransport aangebracht, doch wie zou dit het Gouvernement ten
kwade willen duiden? Het traject duurde hoogstens 10 minuten tot
Kotta-radja. Van daar naar het hospitaal te Panteh-Perakeen af
stand van 7 minuten, was de gewone methode van vervoer per pe
des apostolorum, dan wel met tandoes (systeem Beckingbestaande
uit eene gewone zeildoekhangmatmet touw aan dwarsche bamboe
staven bevestigd en dit geheel aan eene bamboestaaf opgehangen; twee
bamboestaven a double usage (stutten zoo noodig, en waterdragers)
aan hoofd- en voeteneinde los bevestigd, met een deken tot beschut
ting tegen de zon, over den geheelen toestel heengehangen, voltooiden
de inrichting, waarvoor slechts twee dragers noodig waren.
Hoe goed deze uitvinding ook voldaan moge hebben op Atjeh's
moerassig, met sawah's doorsneden terrein, bij gebrek aan goede we
gen, zoo zijn er toch betere vervoermiddelen bekend voor ziekentrans
port op goede wegen (als die van Kotta-Radja naar Panteh-Perak).
Op Padang, waar de afstand tot den wal minstens f uur roeiens
was, was tengevolge van den lagen waterstand in de riviermonding
en den slechten toestand der stoombootjes van het Prauwenveerhet
debarquement in nog minder goeden toestand dan te Atjeh. Soms
moesten de zieken met gewone booten, al naar het trof met of zonder
tent, naar den wal vervoerd worden, na eerst 2 a 3 maal overgestapt
te zijn, alvorens den wal te kunnen bereiken. Het kleine getal zieken,
dat daar van de Sindoro debarqueerde (20 a 30), verminderde wel
eenigszins de bezwaren aan het debarquement verbonden, maar gerust
mag aangenomen worden, dat te Padang embarquements- en debar-
quements-middelen in treurigen en onvoldoenden staat verkeerden
(waarover trouwens de handel reeds lang geklaagd heeft) en er dus
van goed ziekentransport naar den wal geene quaestie was. Ook de
welwillendheid van het Prauwenveer, om ten minste eenigermate
hieraan te gemoet te komen, liet enorm te wenschen over.
Het is mij onbekend, hoe de Graaf van Bglandt het maakte met
het debarqueeren van 130 zieken, elke 10 a 12 dagen.
Het verdere zieken ver voer naar het hospitaal was hier vrij voldoende
bij de goede wegen te Padang, was het vervoer per rijtuig het voor-
