351
Dit feit, n.L, dat er van de aangebrachten zoo velen afgekeurd en
slechts het kleinste gedeelte goedgekeurd werden, heeft zeer dikwijls aan
merkingen der militaire kommandanten van Ternate tengevolge gehad, die
gaarne met elke mailboot een groot aantal rekruten naar Java hadden
willen zenden. Ik echter gaf hun telkens ten antwoorddat ikzoo lang
volgens de bestaande bepalingen de verantwoordelijkheid slechts op mij
als Officier van Gezondheid rustte zoo serieus mogelijk te handelen verplicht
ben, maar dat de militaire kommandanten van Ternateindien zij som
mige der afgekeurderi voor de militaire dienst geschikt achtten, deze
op hunne eigene verantwoordelijkheid mochten aannemen.
Met liet oog op het vorenstaande, moet ik dus blijven heiveren, dat de
bemerking van den schrijver van het voormelde opstelals zonde de keuring
der Ternataansche Alfoeren minder serieus zijn geweest en naar zijne
zienswijze veel te wenschen heeft overgelaten nu er zich één geval van
minder nauwkeurige keuring heeft voorgedaan, onjuist is en zijne gevolg
trekking over het algemeen als minder logisch is te beschouwen.
Overgaande tot het tweede gedeelte, dat de gekozen maatregelen
minder goed waren en het mislukken der proeve met het oprichten der
Alfoeren-kompagnie slechts daaraan te wijten is, wil ik slechts eenige
bemerkingen daaromtrent hier bijvoegendie (zooals ik in 't begin reeds
zeide) op ondervinding door een langdurig verblijf gebaseerd zijn.
1° Het is als eene fout te beschouwendat men de Ternataansche Al
foeren bij de werving met Amboineezen en Menadoneezen, zoowel ten opzichte
van het handgeld als ook ten opzichte van de uitrusting, gelijk gesteld
heeft; betreffende dit laatste durf ik beweren, dat het zeer onpractisch
wasde Alfoerendie van hunne jeugd af bijna in Adamscostuum in de
bosschen rondzwerven, van schoenen te voorzien; het bedrag van liet
handgeld f 200) heeft op de echte Alfoeren heel weinig aantrekkings
kracht uitgeoefend.
2° Do werving voor de Ternataansche Alfoeren-kompagnie heeft zich
over het geheele eiland Halmaheira uitgestrektop dit eiland zijn echter
slechts weinige plaatsen, waar nog echte Alfoeren wonen, zooals bijv.
GaletI, Tobello, Tobaroe en Kaoe; op andere plaatsen, bijv. Bitjoli,
Maba, PataniWeda, PaijaU en Ganivindt men eene bevolking, die
niet meer zuiver Alfoersch is, maar door vermenging met Ternatanen
en Tidoreezende Alfoerscho karaktertrekken reeds lang heeft verloren.
Ware' dus de werving tot het noordelijk gedeelte van Halmaheira beperkt
gebleven, dan waren er ook meer kansen voor geweest om eene echte
Alfoeren-kompagnie bij elkaar te krijgen.
