452
twaalf stuks vermeerderd, (zooals reeds aangetoond is, was dit alles, wat in
deze richting verkregen was kunnen worden.) De overige aan boord ge
bruikelijke ventilatiemiddelen, hoe practisch ook toegepast, varen ten
eenonmale onvoldoende geoordeeld, om onder alle omstandigheden ecne or
delijke benutting' van het tusschendek als zieken verblijf te verzekeren.
Mechanische ventilatie was dus eene bepaalde voorwaarde, en daartoe was
gekozen het in den laatsten tijd voor velerlei doeleinden benutte exhaus-
ter-systeem, dat ook bij de Abijssinische expeditie was toegepast.
Vier ruime ijzeren koelpijpen vau 30 c.M. middellijn waren geplaatst,
2 in het voor- en 2 in het achter-tusschendek. Zij dienden om bij wind
of bij voortgaande beweging tijdens windstilte de boven de tenten opge
vangen lucht in horizontale richting naar binnen te drijven; de kappen
der koelpijpen waren draaibaar. Twee stoom-exlmusters (door den
schrijver evenals de koelpijpen oneigenlijk „ventilatoren" genoemd) waren
aangebracht, ieder bestaande uit eene verticale ijzeren buis van 40 c.M.
middellijn, waaraan van onderen eene wijde zeildoekschen slang, door
middel van rottan banden opengehouden en langs de zoldering afgehan
gen, bevestigd was. In de ijzeren buis was de stoompijp geleid, die op
50 c.M. beneden den bovenkant van den exhauster eindigde, en daar
afgesloten was met eene bijzondere soort koperen dop. Deze exhausters
hadden ten doel, op de bekende wijze de lucht door slangen en buis op
te zuigen en boven de tent weg te voeren. Met de doppen, waarmede
de stoompijpen werden afgesloten, was het doel beoogd, den luchttrek te
vermeerderen, door een groot oppervlak van stoom met de luclit in aan
raking te brengen. Voor eiken exhauster was nog eene losse kap
aangemaakt om do groote buis, zoo noodig, als luchtkoker te kun
nen doen werken. Dat deze exhausters een ruim stoomverbruik zou
den eischen, was wel voorzien, doch men achtte dit een onbeduiden-
den eisch in vergelijking- van de betere ventileering der ziekenvor-
blijven. Eindelijk was op het achterluik van het achtertusschendek
een groote, op het tentdek uitkomende zeildoek-luchtkoker geplaatst, om
de warme en bedorven lucht mede af te voeren. De uitkomsten van deze
maatregelen voor de ventilatie zouden natuurlijk voor een groot deel af
hankelijk zijn van het bestuur van het schip. Ten behoeve van ruime
ventilatie en rustigen overtocht der zieken moet binnen oordeelkundige
Deze stoomdoppen zijn eerst twee maanden nadat de ziokenschepen in do vaart
waren, in de exhausters geplaatst, omdat hot eerst na veel moeite gelukte, ze volgens
liet gemaakte ontwerp op een der eerste ateliers te Batavia gemaakt te krijgen.
