liet civiel element te velde.
Men herinnert zich uit de vadorlandsche geschiedenis wat gedeputeer
den te velde zijn geweest en welken noodlottigen invloed zij soms hebben
uitgeoefend. Men weet ook, dat Nederlandsch-Indië het land is, waai
de ambtenarij bij uitstek bloeit. Beoefen de Indische krijgsgeschiedenis
en ge zultaandachtige lozer ontwarendat het nog zoo lang niet gele-
dèn is, toen de Indische vijand bevochten werd door eene afdeeling troe
pen, gekommandeerd door een officier, maar geleid door een civiel amb
tenaar die den aanvoerder als het ware aan zich kluisterdetotdat onze
leidsman het oogenblik gekomen achtte om de troepen los te laten zoo
als men zijn bulhond op den lastigen aanvaller afzendt. Wordt ge, aan
dien tijd denkende, niet wrevelig, toen zich civiele ambtenaren in het
hoofdkwartier bevonden om, als aan den militairen bevelhebber toegevoegd,
zich een deel van het gezag aan te matigen en vaak een stremmenden
invloed op de operatiën van het leger te velde uit te oefenen? Geef die
ambtenaren den titeldien gij wilt noemen het leger kent ze niet an
ders dan onder dien van gecommiteerde te velde en veroordeelt met die
qualificatie hunne benoeming tot die functie. Wat mag wel de reden
zijn, dat de meesten dier ambtenaren bij het leger te velde niet popu
lair zijn, ofschoon hunne diensten dikwijls noodig waren? Denk eens
aan een Nahuijseen Franciseen Van den Bosscheeen Bakkersoen
Be Scheemaker. Was het omdat die ambtenaren als onnoodig wer
den beschouwd en belemmerend werkten of omdat de kastegeestdien
men in elk leger vindt, de goede diensten, door hen bewezen, niet wil
de erkennen?
Is hot waar, dat waar het zwaard uit de schede is, de diplomatie
moet zwijgen? Neen. Zoowel in Europa als in Indië gaan diplomatie
ke en oorlogshandelingen samen, wisselen elkander af, soms zoo spoedig,
dat men de werktuigen er van steeds bij de hand moet hebben. Perso
nen, die het leger te volde volgen om, bij 'svijands aanbieding van on-