- i 79
waarom de militaire autoriteiten die verplaatsing steeds als bepaald
noodzakelijk voor Java's verdediging' liebben beschouwd. liet zal dus
wel onnoodig zijn, die motieven hier te herhalen. Iiooren wij
thans, welke de „vele krijgskundige bedenkingen tegen de verplaat-
sing" om met den Heer De Waal te spreken door den Heer
Weitzel worden ingebracht.
Deze gelooft niet, dat hoofdsteden worden gesticht; in't algemeen
„vormen en ontwikkelen zij zich als zoodanig, dewijl door een sa
menloop van te voren niet te berekenen omstandigheden aan al de
voorwaarden tot die vorming en ontwikkeling wordt voldaan. Be
helst deze stelling waarheid, dan ligt alleen in het feit, dat Batavia
de hoofdstad is van Ned.-Indiëook het bewijs opgesloten, dat zij
recht heeft dit te zijn, en dat geene andere plaats in voldoende guns
tige omstandigheden verkeert om haar als zoodanig te vervangen."
Zoodanige redeneering kan alleen gehouden worden, meenen wij, met
volkomen miskenning der lessen van de geschiedenis. Het spreekt
wel van zelf, dat Coen, die nergens meester was in het binnenland,
den zetel der Regeering aan het strand moest vestigenmaar daar
mede is volstrekt niet gezegd, dat wij ons, onder geheel veranderde
omstandigheden, aan de traditie van Coen moeten houden. Juist
zoodra wij, na 1830, meester waren van geheel Javaen onze vloot
niet meer als in vroegere eeuwen in staat was om vijandelijke aan
vallen op de koloniën af te weren, zag Van den Bosch in, dat met
die traditie moest worden gebroken, -en dat de Regeering nu in het
binnenland t huis behoorde. Bataviazegt de heer IVeitzel, is de
eerste Indische haven, die door schepen, uit Europa komendekan
worden bereikt Als dit argument eenige waarde had,
zou de hoofdplaats thans moeten liggen in Atjehof minstens te
Padang. Niemand zal daaraan echter denken. Batavia, lezen wij
verder, ligt „in het centrum onzer Indische bezittingen; „niet als
men dat centrum bepaalt op wiskunstige wijze, maar wel als men
let op de meerdere of mindere belangrijkheid der eilanden buiten
Javadoor ons bezet." Indien de hoofdplaats in het centrum moet
liggen, dan ligt zij voor Java zelf zeker nergens slechter dan te
Bataviavoor de buitenbezittingen, die slechts enkele malen per maand
met Java gemeenschap hebben, komt het er waarlijk niet veel op
