180
aan, vall welk punt van Java de bevelen en beslissingen konien.
Dat Bataviazooals de Heer Weitzel zegt, de eerste plaats inneemt
onder de Ned.-Indische koopsteden, doet o. i. al zeer weinig af tot
de waarde der plaats als bestuurszetelde particuliere eigendommen
staan onder de bescherming van het volkenrecht. Batavia heet al
verder „de eenige stad in IndiSdie in vaste en directe stoomgemeen-
schap is, zoowel met Britsch-Indië als met al de punten van onzen
Archipel, die door geregelden en periodieken stoomvaart met Java zijn
verbonden. Brieven en berichten uit Europauit de Britsche bezit
tingen in Indië en uit een goed deel der onze, worden daar het eerst
ontvangen." Dit bezwaar, ook reeds door Van der Wijck opgenoemd,
maar niet overwegend geacht, wordt al zeer geringwanneer over
geheel Java eene spoorwegcommunicatie zal bestaan, zoo,.ls wel
stellig het geval zal zijn, voor dat de bestuurszetel verplaatst is. Voor
zooveel de koloniën zeiven betreft, merken wij trouwens op, dat, be
halve Sumatra en de aangrenzende eilanden, alle buitenbezittingen
dichter bij Samarang dan bij Batavia liggen. Van Bandjermasin
Celehesde MoluhkenTimor, enz., komen alle „brieven en berichten"
thans over Soerabaja naar Batavia.
Batavia is voorts, volgens den Heer Weitzel, de plaats, waar de
meeste ambtenaren en officieren af en toe eens komen, zoodat de
Gouverneur-Generaal en andere hooge autoriteiten daar het best in de
gelegenheid zijn, een groot aantal hunner ondergeschikten te zien, met hen
te spreken, enz. Ja, er worden nu bij elke audiëntie soms 20 a 30
officieren en een evenredig aantal civiele ambtenaren, die tijdelijk te
Batavia zijn of bevordering gemaakt hebben, aan den Gouverneur-
Generaal voorgesteldmaar niemand zal beweren, dat 's lands belang
daarmede bijzonder wordt gebaat. AVanneer de Gouverneur-Generaal
dienstzaken wil bespreken met de eene of andere autoriteit, deze
nader wil leeren kennen, enz., dan laat Z. Exc. ook thans die autoriteit
naar Buitenzorg oproepen en laat Zij het niet van het toeval afhangen of
die autoriteit soms, gedurende de eerste jaren, ook „eens voorbijkomt."
„Vele der zaken, benoodigd voor het personeel en materieel dei-
zee- en landmacht, voor het passieve defensiewezen, voor den water
staat en de dienst der publieke werken worden nog altijd uit Europa
ontboden. Door de reeds beschreven ligging van Batavia komen
