- 372
leerd; het moest zelfs overhaast, zoowel voor eigen veiligheid als
voor zijne gemeenschap met de zee door een beschermenden kring
versterkingen worden omgeven.
Noch de wat ruwe wijze, waarop de eerste expeditie den Atjeher
op 't lijf was gevallen, noch de vormeiijker wijze, waarop bij de
tweede met hem was te werk gegaan, bleken afdoende verandering
in de volksstemming gebracht te hebben.
Instede nu langzamerhand hulpmiddelen in het land zelf ter ver
lichting van hare taak te vinden, zag de Genie die taak daarentegen
belangrijk verzwaard door de herhaalde krijgsverrichtingen en hare
nadeelige gevolgen op fort- en logiesbouw, wegen en bruggen.
Het reeds bij de oprichting der bamboezen gebouwen in den Kra
ton bestaande voornemen, deze achtervolgens in meer permanenten
stijl te vernieuwen, geraakte daardoor meer en meer op den ach
tergrond, en het bleek b. v. niet eens mogelijk, de reeds tijdens de
expeditie, op Javanaar mijn ontwerp, aangemaakte gewone hou
ten gebouwen op steenen neuten, met planken vloer, bamboezen wanden
en sierappen dak, voor iets meer dan eenig officierslogies opge
slagen te krijgen.
Door de voortdurend stijgende eischen, die eene voortdurend toe
nemende bezetting aan den opvoer van de dagelijksche materieele
behoeften van het strand naar Kotta-Eadja stelde, leden de Genie
transporten ten zeerste en begreep dan ook de eerst-aanwezend Genie
officier aldaar, de Majoor-Ingenieur W. J. Leersal spoedig het be
lang voor zijne dienst aan eene beter verzekerde landing en een ge-
regelden aanvoer van goederen, onafhankelijk van zeevloed en ban
djirs, verbonden.
Een tijdelijk zeehoofd werd nu nabij de koewala Tjangkoel te
Olelilehmet een weg van daar naar Kotta-Eadja ontworpen en
aangelegd en middelerwijl aan de voorbereidingen voor een ijzeren
zeehoofd en een ijzeren weg (smal spoor),-die door allerlei onvoor
ziene vertragingen achter volgens eerst in 1875 en 76 gereed kwa
men, de hand geslagen.
Eerst na de voltooiing van deze werken kon aan de oprichting van
gewone houten gebouwen binnen den Kraton met kracht worden
begonnen of liever voortgegaan.
