433
wat het groote verschil is in oorlogvoering in Europa en in In
die. „De nauwkeurigste kaarten en berichten" zegt hij „leeren
bij eene eventueele expeditie niets anders, dan dat wij te doen zul
len hebben met een land, waar geene wegen zijn, veel begroeid en
geaccidenteerd terrein is en de bewegingen der troepen in taktische
orde niet mogelijk is." Op andere plaatsen geeft hij duidelijk aan
hoe de Inlander oorlog voert. En men zal daaruit zien de vele
bezwaren, die elk Indisch terrein onzen troepen in den weg ligt.
Het terrein beheerscht geheel den vorm onzer gevechten. Deze
zullen zelden in den zuiver gesloten vorm plaats hebben. Dus in
den verspreiden vorm? Het verspreide gevecht, op methodische wijze
gevoerd, is nimmer de gevechtsvorm voor Indië geweest en zal dit
ook wel nimmer worden.
Ik heb deel genomen aan de expeditie van 1868 op Bali. Bij
de eerste ontmoeting met den vijandop 20 September, werd ook
in verspreide orde gevochten. Het ongelukkige uiteinde evenwel van
de sectie Stegman, die, in verspreide orde opgesteld, door de Ba-
lineezengedekt door te velde staande padi en verscholen in een ra
vijn, aangevallen werd, maakte bij die expeditie voor goed een ein
de aan die vechtwijze. Wij bleven voor den vervolge bijeendik
wijls, in kompagniescarré, en wij waren sterk. In Atjeli nam ik
deel aan de IIe expeditie, maar de 1° had het verspreide gevecht
reeds veroordeeld. Sedert lang werd daar niet meer getirailleerd
en die het beproefde, kwam zeer spoedig tot andere inzichten.
De geachte scln-ijver verliest hierbij uit het oog, dat in 1868 op Bali getirail
leerd werd volgens het reglement, dat in 1873 door een ander is vervangen; dat de
troepen, die in 1873 naar Atjeh gingen, niet geoefend genoeg waven volgens dat in
vele opzichten minder doelmatig reglement; en dat dit reglement eerst in 1879 door
een ander vervangen is, dat volgens andere deskundigen nog niet een goed tirailleur
reglement kan genoemd worden, Hoe is 't dan mogelpk, hij de vergelijking van drie
verschillende reglementen, waarvan dat van 1879 zoo als de schrijver zelf ver
klaart „heter overeenkomt met onze Indische vechtwijze dan het vroegere(lees
de vroegeren) zoo beslist te kunnen zeggen, „dat het verspreide gevecht, op methodi
sche wijze gevoerd, (wij cursiveeren) nimmer de gevechtsvorm voor Indië zal worden"?
Zou het dan niet mogelijk zijn, geheel op de Indische vechtwijze gebaseerd (d. i. dus
ook de vechtwijze van den Inlmdschen. vijand, die wel in verspreide orde vecht) een
ander reglement te ontwerpen, dat nog heter is, nog meer met onze Indische vecht
wijze overeenkomt? En dan? De conclusie is overbodig. Maar er is meer. In onze
28
