- 61
Hygiënische maatregelen werden er niet genomen, of liever van
wege den chef der hygiene voorgeschreven. De officieren van Ge
zondheid, die ingedeeld waren hij de troepen, raadden voor hun eigen
troep het noodige aan, doch gemis aan eenheid in de voorschriften
was daarvan een noodzakelijk gevolg. Daar, zooals ik reeds op
merkte, de strandbivaks na een of meer dagen verwisseld werden,
had deze overigens onverantwoordelijke handelwijze geene ernstige
nadeelige gevolgen voor het welzijn van den troep, doch niet alzoo
te Pencijoeng. 21 December vertrok de hoofdmacht naar de in
middels veroverde kampong Penajoenggelegen aan den rechter oever
der Atjeh-rivier; daar wist men, dat het leger geruimen tijd zou
moeten kampeeren, alvorens het vaste bivak te betrekken, zooals
men toen nog dacht; eenige dagen van den 18 af had men het ter
rein reeds in bezit, had de Genie gelegenheid, het kampement in
orde te brengen, barakken te bouwen, putton te graven of wel Nor-
tonpompen te plaatsen, privaten en slachthuizen te bouwen, wachthuizen
te zetten en het hospitaal te bouwen, ten minste loodsen er voor
op te slaan. Doch al zeer licht had de Genie hare taak opgevat.
Yoor den troep was niets gedaan; slechts enkele loodsen waren op
geslagen, doch geene enkele voor het hospitaal; liet drinkwater der
aanwezige putten moest nog door mij onderzocht wordengeene enkele
.Nortonpomp was gezet. Privaten waren er gebouwd, doch in plaats van
boven het waterstonden ze boven den oever, zoodat al spoedig de
stank in het kampement verpestend was; slachthuizen waren niet
aanwezig, evenmin als wachthuizeneerst in het laatst werd hierin
voorzien, doch waren de wachthuizen veel te klein om de geheele
wacht te bevatten, zoodat een gedeelte steeds op den grond moest
liggenschilderhuizen zijn eerst in de laatste dagen gebouwd, toon
het dan toch eindelijk bleek, dat de soldaat niet op den duur bestand
was aan de wisselingen van een Indisch klimaat ongestraft weerstand
te bieden. Het was een onschatbaar voordeeldat er groote hoeveel
heden materialen gevonden werdendaar de troep anders in 't geheel
niet onder dak zoude gekomen zijnnu hing het van hunne vinding
rijkheid af, op welke wijze dit geschiedde; algemeene voorschriften
schijnen niet gegeven te zijn; de bonte variatie in de legering der
troepen was hiervan het gevolg.
