67
niet al te ver verwijderd wilde zijn, zij ook binnen het bereik der
kogels moest vallen.
Transportmiddelen. Zooals boven reeds gezegd werd, voldeden
de transportmiddelen te velde over 't algemeen goed. - De oud mo
del tandoe voorziet in de meeste gevallen ook zelfs voor gefractu-
reerde ledematen, zoo het constentief verband slechts doelmatig
aangelegd isintusschen is voor gefractureerde onderste ledematen
en voor ernstige hoofd- en borstwonden de voorkeur te geven aan
't brancard-veldbed, dat echter, vreemd genoeg, niet ter beproeving
op marsch werd medegegeven, niettegenstaande het toch voorradig
was. Het door mij medegenomen verband was zeer eenvoudig
bijna in alle gevallen heb ik mij bij uitsluiting van doekverbanden
en pluksel bediend; 'tverband van Schrijner en de ploepoe zijn
wel goed, doch te veel plaats innemend. Ik raad ten sterkste aan,
uit Europa te bestellen gouttières, die plat geslagen zijn en in alle
bochten en vormen kunnen gebogen worden. Deze omsluiten het
deel volkomen, zijn stevig, nemen weinig ruimte in en zijn zeker
zoo duur niet als 't medegenomen transport-verbanddat al spoedig
vuil is en slechts eenmaal gebruikt kan worden. Bij het transport
moet er vooral op gelet worden, dat de touwen der zakken van de
tandoes stevig aangehaald wordendaar de gekwetste anders door
zakt enaan 't schommelen gerakendeer licht uitvalt. Hiervan heb
ik menig geval bijgewoond. De waterkokers voldoen zeer goed;
doch ik had de gewoonte, ze, zoolang de tandoes nog ledig waren,
te vereenigen in eene pakkistdie dan door vier koelies gedragen
werd. 't Overkwam mij menigmaal, dat, bij 't halthouden, de koelies
hunne tandoes lieten zakken, zoodat de bamboezen kokers dan om
vielen. De controle over 't medegenomen water werd daardoor tevens
lichter. Bij Indische oorlogen komt het mij onnoodig voor, aan
ieder soldaat 't EsmarcW sche verband mede te geven. Hoeveel ge
wonden er ook te gelijk mogen vallen, zoo is het toch mogelijk,
allen bijna onmiddelijk na de verwonding te helpen. Nimmer kan
hier, even als in Europasprake zijn van duizenden en duizenden
gewonden, die een dag en langer onverbonden op het slagveld ach
terblijven. Onze gewondendie slechts bij enkele gevechten bij hon
derden te tellen warenwerden steeds terstond geholpen.
