69
ton moest geschieden. Dat werk is maanden lang voorzien geweest
even als het nivelleeren van een terreindat sints eeuwen tot verzamel
plaats van de onreinheden der Atjehers gediend had en even lang de over
blijfselen der afgestorvenen bevattein die kerkhoven en vergaarbak
ken van choleradejecties moest de Europeesche soldaat van 's morgens
7 tot 11 en van des middags 3 tot 6 uur arbeidenen onder eeno tro
pische zon, met een door de reeds doorgestane vermoeienissen en ont
beringen verzwakt lichaam, verspilde de zoo duur gekochte soldaat
zijne laatste krachten aan een werk, dat door koelies had behooren
uitgevoerd te worden. Ik schroom niethier in ronde woorden te
zeggen, dat dit grondverzet .eene zeer voorname oorzaak is geweest
van den zoo uiterst ongunstigen gezonheidstoestand, en dat alle slechte
invloeden te zamenbehalve de niet verplaatsing van het bivak, niet
zooveel zieken en dooden hebben gemaakt als die ééne kolossale fac
tor.Yan meer dan ééne bevoegde zijde vernam ik, dat dit werk
zeer goed had kunnen uitgevoerd worden door van Nias en ande
re plaatsen zeer gemakkelijk aan te werven koelies. Aan het zie
kenrapport van mijn bataillon kon ik altijd weten of de daarbij behoo-
rende soldaten den vorigen dag in den Kraton gepionnierd hadden of niet.
Wachten. Eene tweede voorname dienst was het betrekken van
wachten. Dit washoe vermoeiend vaak ook voor de soldaten eene
gewilde diensten dikwijls verzochten mij zieken om toch deze dienst
te mogen verrichten Terwijl zij hunne kratoncorvée voor vier gulden
afkochtentrokken zij gaarne voor elkander gratis op wacht. Men
ziet uit dat feit, welk een juist begrip de soldaat heeft van wat zijne
eigenlijke dienst is, doch tevreden als hij steeds is, troost hij zich
met die voor hem niet passende dienst, met de opmerkingdathoe
harder hij werkt des te eerder hij naar huis gaat.
Het op wacht staan werd bezwarend, omdat de Genie er zelfs
niet aan gedacht heeft, wachthuizen en schilderhuizen te bouwen.
De loodsen, welke er nu stonden, waren door de soldaten zei
ven gebouwd en voldeden volstrekt niet, wat dekking, ligging en
ruimte betreftaan de minst gestelde eischen. Eerst in de laatste
dagen van ons verblijf, toen de wachten van de regenbuien véél
te lijden hadden, bouwde de Genie, en toen slechts op last, schil-
