71
die dat wel toestondendoch alleen tegen een naar evenredigheid van
hare bekoorlijkheden stilzwijgend aangenomen en in het geheele bi
vak algemeen geldenden tax. "Ware men er niet langzamerhand
aan gewend geraaktmen zou eiken dag verbaasd gestaan hebben over
de steeds toenemende onbeschaamdheid, waarmede de prostitutie te
Penajoeng in toepassing gebracht werd.Menigmaal, dat de mannen
hunne eigene vrouw bij den tijdelijken huurder er van brachten en
vooraf den bedongen prijs ontvingen; en vrouwen, die veel aftrek vonden,
waren vaak den ganschen dag bezig, hare klanten te bedienen. - Aan
de rivier wonendezag men vaak dezelfde vrouw onophoudelijk zich
er heen begeven om zich na de afgeloopen dienst te reinigen en zich
tot de ontvangst van nieuwe klanten voor te bereiden. De sommen
op die wijze verdiendbeliepen vaak duizenden guldens en werden ge
regeld per postwissel naar Java overgemaakt.
Syphilis. Natuurlijk dat de syphilis ook verspreid raakte, doch
intusschen niet in die mate als men dat had moeten verwachten.
Het spreekt echter van zelf, dat die zoo onophoulijk in actie zijnde
vrouwen al spoedig door het veelvuldig gebruik fluor albus en go-
norrhaen kregen, al waren ze dan ook niet virulent, en dat daardoor
een groot aantal orchitides, etc., ontstonden. Zooals ik reeds zeide,
waren de vrouwen meestal de eigenaressen der speelholen, waarmede
zij ook niet onaardige winsten, op niet altijd even eerlijke wijze
wisten te bedingen, en het is niet overdreven geoordeeld, te meenen,
dat de uitbetaalde tractementen aan de soldaten, en zelfs een niet
onaardig deel van die der officieren, in handen zijn geraakt van die
wezens, evenzeer als de aan de dwangarbeiders uitbetaalde sommen
veelal terecht kwamen in de zakken der mandoers en der over hen
gestelde korporaals.
De vrouwen zijn op deze expeditie in geen enkel opzicht van
nut gev/eest, doch waren daarentegen de oorzaak van eene groote
zedeloosheid en van menig ergerlijk tooneel. -Het is daarom mijne
vaste overtuiging, dat het verreweg de voorkeur verdient, volstrekt
geene vrouwen op expeditie mede te nemen. „Wat niet weet, wat
niet deert", zegt het spreekwoord* en de soldaat zal zich even goed
er van kunnen onthouden als de gehuwden hiertoe vaak maanden
