73
van Gezondheid waren overgelaten aan hunne kettingangersdaar
de Chef der hygiene evenmin als de bivakkommandant ooit eenig
voorschrift daaromtrent uitgevaardigd heeft. Gelukkigdat er nog
al veel leksteenen voorhanden waren, zoodat de voorzichtigen ten
minste dat water gefiltreerd drinken konden. Verbazend gering is
het besef, dat de troepenofficieren in het algemeen hebben omtrent
het gevaar van onzuiver drinkwater voor de gezondheid. Een zeer
ontwikkeld officier antwoordde mij op mijne bezwaren om de solda
ten hun eigen drinkwater te laten zoeken, dat hun dat toch wel
kon worden toevertrouwd, bekend als het is, hoe kieskeurig de In
landers bij het kiezen van water te werk gaan! De enkele Norton
pompen gaven meest allen uitmuntend water. Eene onvergeeflijke
fout is het, dat er niet tienmaal zooveel geplaatst zijn, daar men
eerst dan met recht het drinken van kaliwater kon verbieden. Het
is niet voldoendealleen orders uit te vaardigenmaar de opvolging-
er van moet ook mogelijk gemaakt worden. Zoo was men veront
waardigd, het geheele bivak door, doch vooral aan de achterzijde
er van, verpest te worden door den stank der menschelijke uitwerp
selen doch had de Genie niet beter gedaanop daartoe geschikte
plaatsen privaten te bouwen dan het kwalijk te nemen aan diarrhoe-
lijders, hunne behoeften niet te kunnen ophouden tot dat zij een
onmogelijk ver gelegen privaat, en welk een dan nog, bereikt had
den. Men moet bovendien rekening houden met de onverschillig
heid van den soldaat omtrent zijn lichaamzoodat men hemtrouwens
vaak ook de officierendwingen moet tot het inachtnemen van gezond
heidsmaatregelen.
Statistiek. Het zal moeilijk zijn onder al de Indische oorlogen
een tweeden aan te wijzen, waarin betrekkelijk zooveel menschenle-
vens te gronde zijn gegaan. Met cijfers kan ik dit niet bewijzen
hoewel het aantal dooden natuurlijk bekend isvan geneeskundige
statistiek is geene sprake geweest, daar reeds bij den aanvang der
expeditie de Chef over de Geneeskundige dienst bij de expeditie het
Die cijfers zijn gepubliceerd in den jaargang 1877 van het Indisch Militair
Tijdschrift cn ook in Monitor's„De transportschepen voor het Indische leger." De
statistiek is door den Greneralen staf bewerkt, Redactie,
