75
aan dachtde gevraagde geneesmiddelen af te zenden. Reeds drie
toeken vóór ons vertrek werd de apotheek weer opgeheven, ten
einde naar den Kraton te worden overgevoerd, en werden wij daar
door weder tot den vorigen hulpbehoevenden toestand teruggebracht.
Voorzeker hebben wij ons gedurende deze expeditie wel moeten
gewennen aan de hoogst mogelijke eenvoudigheid in het voorschrij
ven van geneesmiddelen, doch hoe eenvoudig wij ook waren, zoo
overtrof de voorraad onzen eenvoud nog maar al te vaak
Gezondheidstoestand. Met een enkel woord stipten wij reeds aan,
dat de gezondheidstoestand uiterst slecht geweest istrouwens had
zich dit laten voorzien; wij geneesheeren verwonderden ons alleen
nog over de indulgentie, waarmede wij behandeld werden, en hadden
strengere straffen verwacht voor de onverantwoordelijke wijze, waarop
de hygiene totaal genegeerd is geworden. Te midden van eene
choleraepidemie, op veel te vol gepakte schepen vertrokken, was het
geen wonder, dat al spoedig op de meesten de cholera uitbrak en ge
durende het oponthoud op de reede van Atjeh schrikbarend toenam
en vreeselijke verwoestingen rondom zich maakte. Doch ook offi
cieel werd de verspreiding er van in de hand gewerkt.
Ik bevond mij op het stoomschip De Luitenant-Generaal Van
Swietenwaar wel amok was geweest en pokken geheerscht hadden,
doch van cholera waren wij tot op de reede van Atjeh geheel ver
schoond gebleven.
Poeloe Nasi. Eenige dagen vóór het debarkement moest de
hoeveelheid water aangevuld worden, waartoe het stoomschip naar
Poeloe Nasi gezonden werd, alwaar zich op eenige passen afstands
van het cliolerahospitaal het waterreservoir bevond, waaruit de sche
pen zich van drinkwater voorzagen. Daar heerschte eene onbeschrij-
velijke drukte. Honderden vaten werden over het strand naar den
reservoir gerold om daar gevuld en dan gesleept naar boord terug
gevoerd te worden.
Dat strand lag vlak voor de choleraloodsen zag men daar een
onophoudelijk komen en gaan der bannelingenmet de met cholera-
dejecties gevulde steekpannen, zoo het heette, naar zee loopen, doch
