76 -
reeds vaak den inhoud er van ledigen op het strand zelf, waarover
dan straks de watervaten gerold werden, en waarop de soldaten,
moede als zij wareneen oogenblik verpoozing zochten. Ik ben
niet plaatselijk bekend op Poeloe Nasidus kan niet beoordeelen
in hoeverre mijn vermoeden waarheid bevatdat het daar vergaderde
water door de onmiddelijke nabijheid van het hospitaal verontreinigd
isdoch met de stoombarkas heb ik een uur langbij onmogelijk
heid door de branding heen te komenvlak voor het strand gelegen
en moest daar al dien tijd dat schouwspel van bespotting der eerste
begrippen van zindelijkheid aanschouwen.
Drie dagen hadden wij op Poeloe Nasi gelegeninmiddels hadden
de soldaten met de uiterste inspanning de vaten gevuld aan boord
gebracht, toen de eerste tien door cholera aangetast-werdenwaar
van er al spoedig vijf overledende cholera heeft de 1 Se kompagnie
Artillerie daarna nimmer verlaten en een derde van hare sol
daten als offers geöisclit. Heb ik het recht te zeggendat de
cholera ons in Atjeh opgedrongen is geworden, en dat het „coeur
léger," waarmede in die dagen de voorraad van drinkwater op Poeloe
Nasi voorzien is geworden, ten allen tijde eene schande zal blijven
voor de lastgevers daartoe, doch vooral voor den Chef van de
Geneeskundige dienst, wanneer hij zich tegen die onmenschelijke
handelwijze niet verzet heeft
Cholera. De cholera was bijzonder kwaadaardig; opvallend was
de spoedige dood nog vóór het intreden van den echten paralytischen
toestand bij velen. Aaak, dat alleen de karakteristieke ontlastingen
en de lievige krampen de diagnose ontwijfelbaar op cholera deed
stellenterwijl het gelaat tamelijk wel zijne volheid behieldten
minste niet' het kenmerkende van cholera verkreeg. Ter behandeling
beviel mij nog het best groote giften chlorodijn met brandy (cognac)
met warme thee, chinine, benevens het wrijven en pitjiten der beenen
tegen de kuitkrampen.
De Europeanen werden in veel grooter aantal en veel heviger
graad aangetast dan de Inlanders. De sterfte bij de Cavalerie en
de 18c kompagnie Artillerie was groot.Behalve de cholera, heerschten
er geene belangrijke ziekten in den beginne; de gezondheidstoestand
