341
onbekend van hetgeen onze troepen wedervaart. Daarom bebooren onze
plannen zoo geheim mogelijk ontworpen te worden. Yóórdat de colonne
tot den afmarsch gereed ismoest eigenlijk behalve den commandeerenden
officier en zijn staf, niemand weten in welke richting zij geleid zal wor
den. Zoodoende zal dit ook voor den vijand een geheim blijven.
Goede, intelligente, spionnen moet men flink beloonen. Is het verblijf
des vijands bekend, dan trachte men hem onverhoeds op het lijf te val
len; in de voorbereiding daartoe zij men voorzichtig, in de uitvoering
stout. Soms kan ofschoon daaraan vele bezwaren verbonden zijn een
nachtmarsch dienstig zijn. Nachtmarschen zijn echter alleen voor korte
afstanden uitvoerbaar, als men geene rivieren moet overgaan met de kans
om bruggen vernield, de wegen op verschillende plaatsen onbruikbaar
gemaakt, défilés door verhakkingen afgesloten en den grond hier en daar
met randjoe's beplant te vinden. Lage rijstlandenwaar het vernielen der
wegen zoo gemakkelijk iszijn voor een marcheerenden troep vaak een
groot kwaad, daar die velden het grootste gedeelte van het jaar geinun-
deerd of minstens doorwaterd zijn. Staat de padi hoog, dan is een marsch
over dat terrein uiterst moeilijk en afmattend. Op hoogere velden, waar
het gemis van een weg minder gevoelig zoude zijn, spaart zich de In
lander veelal de moeite van geheele vernieling en bepaalt hij zich tot het
maken van doorsnijdingen op plaatsenwaar zij het meest hinderen. Groote,
diepe rivieren zullen vaak prauwen opleveren. Twee, drie of vier naast el
kander geplaatst en met sasak's overdekt, zullen voor den overtocht der
colonne goede diensten bewijzen. Als de marsch der colonne echter niet
zoo geheim mogelijk plaats heeft, zal men geene enkele prauw vinden.
Minder diepe en breede rivieren kunnen bij niet bijzonder hooge zwelling-
waadbaar zijn, maar kunnen, bij gebrek aan overgangsmiddelen, toch
nog zeer veel oponthoud veroorzaken door hare vaak steile oevers. Bij
gebrek aan prauwen voor den overtocht van niet zeer snel stroomende
rivieren kan men van bamboezen vlotten gebruik maken. Inlanders zijn
vaak in het overwinnen van hindernissen van dezen en anderen aard
vindingrijk; maar men moet hen veelal kalm hun gang laten gang en
nooit wijzer willen zijn, daar de Europeanen in dat opzichtbij hen ver
geleken, onbeholpen zijn. Als de Inlander ons zegt, dat de overtocht
mogelijk is, weet hij ook de middelen daarvoor te verschaffen.
Het opbreken in den vroegen morgen om op marsch te gaanis het
verkieslijkstemaar hoe vroeg ook, men laat geen troep marcheéren,
alvorens den Europeaan zijn geliefden borrel te hebben gegeven. Bust
dc troep en gebruikt de colonne haar maaltijddan is het ook onschade-
