440
vernements-woningen voor do officieren ook gouvernements-»?e?*&e?s werden gevonden.
En wie hunner zal vergeten, dat zij uit 's lands magazijnentegen zeer goedkoope
prijzen, allerlei huiselijke benoodigdheden konden ontvangen, als boter, olie, zout
vleesch, servies, enz. enz. In 1826 moest dan ook de Generaal De Koek bij Alge-
meene order aan het Indische leger bekend makendat het den (anders zoo zuinigen)
Commissaris-Generaal Dn Bus de Gisignies „zeer opmerkelijk was voorgekomen de
weinige verhouding, welke tusschen de bezoldiging van de officieren, bij de landmagt
in Indië vastgesteld, en die, welke door de civiele ambtenaren genoten wordtbestaat;
en dat Hoogstdezelve zich voorneemt, om, bij eventuële verandering van zaken en bij
het herstel onzer financiën, eene van derzelver eerste zorgen te doen zijnom de civiele
en militaire tractementenbij eene nauwkeurige herzieningnader te regelenen het
ontbrekende evenwigt tusschen de bezoldiging der wederzijdsche betrekkingen daar te
stellen; zijnde door Zijne Excellentie nog nader, herhaald, dat Hoogstdezelve zoodra
mogelijk derzelver woorden door daden zal bekrachtigen, en dat Zijne Excellentie het
leger de verzekering geeft, van niets onbeproefd te zullen laten, om, wanneer liet
kan, in deszelfs belangen mede te werken." Doch het bleef toen bij woorden.
(3) Hoe zijn de tijden veranderd! Vroeger kreeg de officier men leze de klachten
hierover tijdens den oorlog op Java een gedeelte van zijn tractement in koper en
in de vuile, door honderden beduimelde, pakjes (papieren) recepissen uitbetaald. Zelfs
in 1848 was er nog gebrek aan zilveren munt.
(4) Dat is het delegatie-stelseldat tegenwoordig nog bestaat en duizenden guldens
op eene gemakkelijke wijze aan hulp en bijstand behoevende betrekkingen van Indische
officieren in het moederland bezorgt; grootsch bewijs van edelen zin van zoovelen
hunnerdie van hunne geringe inkomsten nog zooveel uit liefde en dankbaarheid
weten af te zonderenEere dien weldoeners in stiltedie zich daarvoor menige ont
bering moeten getroosten. Hun treft de gevoellooze satire niet van den Minister Van Bosse
die een voorstel tot tractementsverhooging van den Generaal Kroesen ontvatbaar voor
aanneming verklaarde met het argument, dat de duizenden der jaarlijks gedelegeerde gul"
dens het bewijs leverden, dat de tractementen toch zoo gering niet waren!
(5) Men raadplege het standaardwerk: „Staat der Ned. O. I. bezittingen onder het
bestuur van den Gouverneur-Generaal II. W. Daendeli
(6) Een adviseerend collegie bekwame staf van Indische specialiteiten toege
voegd aan het Ministerie van Koloniën. Een gezond beginseldat sedert waarom?
prijs gegeven werd. Aan specialiteiten is thans toch veel minder gebrek?
(7) II faut juger les écrits d'après leur date.
(8) Ergo de Geneeskundige dienst niet ondermaar naast de Militaire administratie;
iets anders dus dan hetgeen de Hoofd- intendant Ilardenberg vijf en twintig jaren geleden
voor het Nederlandsche leger wilde in zijn „Waarheid en droomen." Men leze liet
schoone werk van Dr. Chenu„De la mortalité dans l'armée et des moyens d'écono-
miser la vie humaine."
(9) Vreemde verhouding! Tijdens het bestuur van den Gouverneur-Generaal Van
de?' Capellen bestond er in Indië eene afzonderlijke civiele geneeskundige dienst met
een eigen chef, onafhankelijk van de militaire geneeskundige dienst. De vereeniging
van beide diensten onder een militairen chef eene abnormaliteitwaarom dan ook
