599
Daaruit volgt, dat bij eene goede organisatie voor Indië op den
voorgrond bebooren te treden de volgende vragen
a. Wat moet voor de eerste hulp te velcle worden georganiseerd-
b. Welke organisatie en inrichting moeten de beweegbare hospitalen
te velde ambulances of hospitaalschepen hebben.
c. Wat moet gedaan worden voor eene doelmatige evacuatie naar
de permanente hospitalen.
d. Hoe behoort de schakeering te zijn van het personeel der mi
litaire Geneeskundige dienst.
Is het in Indië overbekenddat vele ziektente velde voornamelijk
het gevolg zijn van slechte verpleging, ongezonde landstreken en
onoordeelkundige handelingen van troepenaanvoerderstoch wordt
niettemin nog steeds veel te weinig op de eischen der hygiene gelet.
Hijdie of eene expeditie organiseert of die aanvoert, heeft op tactische
en strategische eischen niet alleen, maar ook op hygiënische eischen
te letten, 't Is soms zeer moeilijk, te zeggen welke als hoofdeisch
te beschouwen is; in Indië echter, tegenover een Inlandschen vijand,
niet zoo moeilijk als in Europawaar de oorlog bovendien een
sneller verloop heeft, en alles spoediger beslist kan zijn. Zeker is
het, dat soms onder eene gloeiende hitte of een zwaren regen marschen
gemaaktop drassig terrein bivouacs betrokkentusschen moerassen
lentings opgericht worden, kortom overspanning en vermoeienis aan
de orde zullen zijn, en ongezonde streken nooit vermeden zullen
wordenindien slechts tactische en strategische eischen waren te ont
zien. De mensch kan echter zooals Generaal Pel dat door zijn
eigen dood heeft laten zien slechts tot zekere grens door zijne
eigene wilskracht of door het voorbeeld van anderen, kunstmatig, voor
bepaalde oogenblikken opgewekt, tot bovenmatige inspanning worden
gedreven. Hij, die nu bij de organisatie of aanvoering van eene
expeditie te weinig let op den physieken toestand zijner troepenmet
de eischen der hygiene spot, zijn raadsman op het gebied der Ge
neeskundige dienst niet dien invloed op den algemeenen gang van
zaken toekent, voor zooveel deze in het belang der gezondheid van
de troepenmacht noodig isweet de hygiënischetactische en stra
tegische eischen niet met elkander te combineeren en zal daardoor
zijne verantwoordelijkheid grooter, zijne taak moeilijker maken,
