434
in liet algemeen ongeveer evenveel intelligentie gevorderd om van
die kaart een goed gebruik te maken als wanneer men zonder ge
detailleerde kaart wil komen, waar men wezen wil. In eiken oorlog
en ook in alle gevechten in Atjeh heeft men over voldoende juiste
algemeene gegevens kunnen beschikken. Die intelligentie bezit
niet iedereen; dat is waarmaar door oefeningdoor nadenken en
studie, kan men die verkrijgen, maar bovendiener zijn in ons
leger nog wel officierendie ze bezitten.
Alvorens tot iets anders over te gaan, zij nog aangeteekend, dat
eene omtrekking steeds op eerbiedigen afstand moet geschieden en
nimmer onder het werkzaam vuur van de om te trekken stelling.
Zij voor een oogenblik aangenomen, dat zich buiten de oosterface
werkelijk moerassen bevonden, dan zouden die van zeiven vermeden
zijn geworden, als men de omtrekking had gedaan, zoo als 't behoorde,
dat wil zeggen op voldoenden afstand van de wallen van den Kraton.
Dezelfde gegevens, die men in 1878 en 1879 kon verzamelen
omtrent het terrein der operatiën in die jaren, had men in het begin
van het terrein rondom den Kraton kunnen verkrijgen, en ze zouden
van even veel of even weinig nut zijn geweest.
Maar de Kraton is genomen, en al is het misschien mogelijk, dat
om dat doel te bereiken, meer tijd is besteed en meer verliezen zijn
geleden, dan zou zijn geschied, indien anders ware gehandeld, te be
wijzen is dat niet; men kan, zooals de Generaal Van Swieten zeer
juist zegt, wel allerlei onderstellingen maken van hetgeen zou ge
beurd zijn, als dit of dat anders ware gewmest of uitgevoerd, maar
het blijven altijd onderstellingen, die alleen nut kunnen hebben voor
hem, die ernstig nadenkt en zonder vooroordeel de gebeurtenissen
overweegt en vergelijkt en er zijn voordeel uit trekt.
Dit alleen is het doel van onze beschouwingen en niet het verkleinen
van een zoo belangrijk feit onzer krijgsgeschiedenis, niet het afbreken
van eene reputatie van een vergrijsd Generaal. Maar dat is ook
Men vergelijke, om één voorbeeld te noemen, de kaart van Samalangansamen
gesteld vóór de expeditie in 1877, met die, gemaakt door de opname na afloop daar
van. Als men, met het kompas in de hand, volgens eerstgenoemde kaart geageerd
had, was men juist gekomen, waar men wezen wilde: de Baleien zou men niet door
een gids voor Temoelit gebracht zijn. Zulke voorbeelden zijn er meer.
