468
zekerd te zijn, moet die breed en ruim worden opgevat en uitgevoerd
en niet op de bekrompen wijze, zooals op het oefenings- en het ge-
veehtsveld doorgaans de zoogenaamde omtrekkende bewegingen ge
schieden.
Daar men zich in vredestijd niet gaarne vermoeit en liefst zoo min
mogelijk over de zaken nadenkt, laat men het er maar op aankomen
en denkt, dat het wel van zelf zal gaan; maar de treurige werkelijkheid
doet het weldra anders ondervinden, en dan maakt de overschatting
van eigen kracht in het begin weldra plaats voor overschatting van
de kracht des vijands met al de gevolgen, daaraan verbonden.
Hoogst opmerkelijk zijn in den Atjehsclien oorlog voortdurend over
schatting en geringschatting hand aan hand gegaan.
Overschatting van de kracht van het woord in proclamation, brieven,
contracten, enz., enz. naast geringschatting van de moreele kracht des
vijands en van zijn wil om zich te verzetten. Geringschatting van onze
kracht om handelend op te treden naast overschatting van de militaire
waarde des vijands. Nimmer heeft de vijand aan ons geschrijf eenige
waarde gehecht en nergens heeft men daarvan ooit eenige goede
resultaten gezien. Waar dit wel het geval was, daar waren ze het
gevolg van door den vijand geleden nederlagen.
Hoeveel ook aan ons leger nog ontbreekt, toch staat het in militaire
waarde nog ver boven de benden des Inlandschen vijands. Bij goede
voorbereiding en goede aanvoering is die vijand, ook in Atjeh, altijd
geslagen, ook al zijn daarbij dikwerf meer offers gevallen dan bij
meer geoefendheid het geval zou zijn geweest.
Maar staken we onze beschouwingen, die geene bewijzen zijn en
ons misschien eene nieuwe reeks brieven van den Heer Niclou op den
hals zouden kunnen halen, met tal van officieele gegevens, die we
toch niet weerleggen kunnen, maar die toch voor hen, die den gang
van zaken van meer nabij hebben waargenomen, slechts eene betrekke
lijke waarde hebben. Voor den oningewijde hebben die cijfers echter
eene groote kracht.
Reeds boven hebben we die betrekkelijke waarde van enkele op
gegeven cijfers in het licht trachten te stellen; wij zullen dat nog
eene enkele maal doen, daar het wel wat veel van de aandacht
van den lezer zou gevergd zijn om alle cijfers van den Heer Niclou
