583
vooral ongelijkmatig doet zijn. Zij zijn daarbij meestal in eene der uiterste
verhoudingen geplaatst, of van niets zonder nadere bevelen te kunnen
doen cif van, geheel aan zich zei ven overgelaten, eene onbegrensde ver
antwoordelijkheid te dragen, zonder op den steun van de hoogere chefs
te kunnen rekenen,
„Daarom moeten de instruction de magt der militaire bevelhebbers ingoede
verhouding met hunne verantwoordelijkheid regelen en vooral geen toestand
scheppen waarbij allerlei civile en militaire autoriteiten, met een allerwege be
dild gezag naar een tal van wetsbepalingen verwezen, door elkander woelen."
„Daardoor alleen kan worden voorkomen, dat de doortastende militaire
bevelhebbers hun gezag niet met bezadigdheid zouden voeren en dat de
zwaartillende tot zwakheid vervallen, om hunne eigene verantwoordelijk
heid te dekken, en die op andere autoriteiten over te dragen."
„In beide gevallen zou de burgerij zelve er het eerst de nadeelen van
ondervinden; juist zij toch zal in tijden van gevaar het eerst de behoefte
gevoelen om steun te vinden bij een zelfstandig, energiek en bezadigd
handelend gezag. "Waar zoodanig gezag ontbreekt zijn de rampen van den
oorlog allerminst te vermijden of te verligten, en is een noodlottige afloop
van den strijd, trots alle militaire bekwaamheid, bezwaarlijk te ontgaan."
Wij hebben deze toelichting overgenomen om de ware beginselen
van het krijgsrechtdie daarin doorstralen. Naar onze meening is
het den Kolonel Enderleinafgescheiden van de gebreken, die aan
de door hem ontworpen Instructie voor vesting- en fortcommandanten
kleven vrij wel gelukt, het juiste standpunt aan te gevenwaarop
dat recht zich moet bevinden. Dit aan onze lezers zoo duidelijk
mogelijk te makenachten we geen overtollig werk.
Daarop liet de Minister Enderlein volgen
„Ik heb hier alleen aan toe te voegen, dat daarbij zooveel doenlijk de
controle der hoogere magt van den militairen bevelhebber is ingevoerd,
waar dit ten waarborg kan strekken, dat de bezittingen der ingezetenen
niet noodeloos en ligtvaardig worden benadeeld. Dergelijke invoering
kan thans, door de gemakkelijker communicatiën en vooral door de tele-
graaphverbindingen, beter dan vroeger geschieden, zonder toch aan de
zelfstandigheid van den kommandant te kort te doen."
„Ten slotte moet ik mededeelen, dat de hoofdofficier, die de ontwerp-
instructie met de toelichtende nota, waaruit ik een gedeelte voorlas, aan
mijnen voorganger indiende, was de toenmalige linie-kommandant te
Gorkumthans Minister van Oorlog."
