148
zal beslissen of 't oorbaai' zij, het opperbestuur der kolonie, tot de
hereeniging met het moederland, ter plaatse te gaan aanvaarden."
Maar wenscht een zwak en besluiteloos Gouverneur-Generaal van
die volmacht geen gebruik te maken, dan weet een energiek Leger
commandant, die in waarheid het leger aanvoertwat hem te doen
staat. Het leger zal hem steuuen!
Uit de door Baud gesproken woorden valt ook te leerendat de
Gouverneur-Generaal zich niet van het hoofdbestuur moet verwijderen.
Er zijn uitzonderingen, zal men zeggen; zeker, ze zijn er: Daendels
zou eene uitzondering geweest zijn.
Maar men zou den Heer Be Waal vlijtig gelezen hebbende
ook zeggen: al hebben de Gouverneurs-Generaal Van den Bosch en
Baud de permanente verplaatsing van den bestuurszetel onvermijdelijk
verklaardmet eene tijdelijke verplaatsing' kan men ook volstaan.
Op bladz. 193 van het Bijhlacl dd. 12 November 1869 is door
den Heer De Waal een plan geopperdvolgens welkbij 't behoud
van Batavia als zetel der departementen van algemeen bestuurhet
vertrek van den Gouverneur-Generaal naar de binnenlanden van
Java tijdens een aanval op Batavia geenszins die staatkundige be
zwaren hebben zou, die voor hare organieke verlegging plegen aan
gevoerd te worden. Geen enkele militaire autoriteit heeft ooit die
bezwaren geopperd, tenzij men Generaal Weitzel door zijne studiën
op Indisch terrein als autoriteit beschouwemaar dan nog zal men
na het talentvolle pleidooi van Majoor Kielstra in dit tijdschrift,
de waarde van Weitzel's advies geschat hebbendat nog door den
Heer De Waal aangehaald wordt om zijn plan aanneembaar te
maken. Naar dat plan moeten de burgerlijke gewestelijke besturen
zoo ingericht wordendat zijwanneer de Gouverneur-Generaal Java
in staat van oorlog verklaart, zonder schokken van het departemen
taal bestuur te Batavia kunnen losgehaakt worden. Daartoe moeten
zij reeds in vredestijd niet louter voor plaatselijke, maar in een vrij
grooten kring van landschappen voor algemeene behoeften zorgen.
Hetzelfde denkbeeld werd nog eens door den Heer De Waal doch
toen buiten de defensie behandeld. "Wij zouden niet durven zeggen
dat het eene der utopiën van dien Minister is geweest, wanneer we
niet wistendat zijne opvolgers Fransen van de PutteVan Bosse
