de zelfstandigheid van beide hoofden van leger en vloot, met het op
perbevel over de gezamenlijke strijdkrachten te land en ter zee zoude
kunnen worden belast. Die keuze zal soms noodig kunnen zijn.
Lntre la victoire et la défaite il y a un empire, heeft Napoléon I gezegd.
In het verlies der kolonie heeft de Gouverneur-Generaal minder
belang dan de Koning. Het behoud der koloniè, die het zwaarte
punt uitmaakt van het aanzien van Nederland bij de overige mogend
heden, vertegenwoordigt niet alleen een staatsbelang, maar ook het
belang der dynastie. De gevoelens mogen nog verdeeld zijn oïlnclië's
lot bij een oorlog met een buitenlandschen vijand achter de nieuwe
Hollandsche waterlinie beslist dan wel dat Nederland in Indië verdedigd
moet worden; zóó veel is zeker, dat, met het verlies der kolonie,
Nederland's politieke beteekenis zéér veel zal dalen.
Stelt men den Legercommandant alleen verantwoordelijk voor den
toestand van het leger, dan zoude men hem ook alle middelen moeten
beschikbaar stellen, welke hij tot dekking zijner verantwoordelijkheid
noodig acht. Zoude de begrooting van Oorlog zoodoende niet mot
eenige millioenen verhoogd worden?
Eenmaal die verantwoordelijkheid aan den Legercommandant geven
de, zoude zij dan niet tevens aan alle Directeuren van algemeen
bestuur gegeven moeten worden Zoude men daardoor geen voedsel
geven aan het wel meer dan eens geopperde denkbeeld om van die
Directeuren Ministers te maken? Zoude het denkbeeld van verant
woordelijke hoofden der departementen van algemeen bestuur wel
voor Indiè wenschelijk zijn? Zoude het niet leiden tot vermindering
van het gezag van den Gouverneur-Generaal Ziedaar vele vragen,
welker beantwoording noodig is.
In hoeverre de ware verantwoordelijkheid van den Legercomman
dant aanleiding zoude moeten geven tot eene onvermijdelijke ver
hooging der oorlogsbegrooting, kan moeilijk als eene bewezen quaestie
worden aangenomen.
Wat de Indische centralisatie betreft, daarover heeft de oud Minister
van Koloniën J. C. Baud reeds den staf gebroken. Sedert is er
meer decentralisatie gekomenmaar nog lang niet genoeg. In hoeverre
nog meer decentralisatie noodig of gewenscht is, behoort tot het ge-
