VARIA.
De invoering van het civiel bestuur in Atjeh.
Wie onzer heeft Charles De Mazade uit de „Revue des deux mondes"
niet leeren kennen? Wie onzer las niet met onverdeelde belangstelling
O O
zijn in den jaargang 1875 van dat tijdschrift geplaatste artikel„L'examen
de conscience après la défaite" Wie onzer dacht bij het lezen zijner
meesterlijke critiek van het beleid der Fransche staatslieden vóór den
oorlog van 18701871 niet dadelijk aan het beleid van Minister en Gou
verneur-Generaal, die de verantwoordelijkheid dragen van den Atjehschen
oorlog? De overeenkomst van Fransche met Nederlandsch-Indische toe
standen bleek ook uit dat artikel wederom treffend! Wie voelde toen
Mazade's vonnis niet op onze staatslieden drukken En welk een vonnis
„Le fait est que depuis longtemps, si l'on veut bien y prendre garde, il
y a comme une diminution du sentiment sérieux de la vérité, une sorte
de dédain ou d'oubli de la précision, de l'exa.ctitude, qui se traduisent
par un a-peu-près en toute chose, dans Taction comme dans la pensee.
C'est l'esprit d'a-peu-près qui règne et gouverne sous toutes les formes et
sous des noms divers. Est-ce légèreté, paresse brillante, illusion de longs
succes et des prospérités faciles? On s'est fait cette habitude d'aller au
hasard, suppléant ou crovant suppléer a tout par des semblans et des
apparences,jusqu'au jour ou Ton a été réveillé par des désastres devant
lesquels le pays s'est senti étonné et désarmé."
Thans weder bespreekt hij in de „Revue des deux mondes" van dit
jaar het politiek beleid in zake Algériehet Atjeh van Frankrijkeen
beleid dat zich, volgens hem, kenmerkt door „optimisme," „illusion" en
„confusion." Natuurlijk zijn er onlangs op Noord-Afrika weder fouten
begaan door de officieren, die in de volvoering hunner plannen niet ge
slaagd zijn. „Mais il y a eu évidemment avant tout une faute politique,
une imprévoyance de gouvernement": men was niet voorbereid. Was er
geene andere oorzaak?
„La vraie cause des nouvelles complications africaines, elle est dans
cette situation equivoque et mal définie qu'on a créée, dans ce mélange
d un gouvernement civil plus ou moins artificïel et d'un pouvoir militaire
35