59?
Hadden die van staatkundigen aard soms geene aanleiding gegeven
tot onderlingen naijver van het burgerlijk en militair gezag en tot
gestadige overschrijding van elkanders grenzen, zoo hebbe men nog
rekening te houden met oorzaken van geheel persoonlijkeü aard,
zetelende in den strijd 0111 de voordeelen, verbonden aan de uit
oefening van het hoogste gezag en gekrenkte eigenliefde of misplaats
te eerzucht, die, nu eens in mindere dan weêr in meerdere mate,
leidden tot eene weinig angstvallige wederzijdsche eerbiediging van
de rechten vau beiderlie gezag. En zoo is steeds het voeren
van het hoogste gezag in tijden van gevaar een twistappel tus-
schen het militair en het civiel element geweest, welk laatste in
gewone tijden, volgens het Regeeringsreglement, met het hoogste
gezag bekleed, dit met leede oogen in sommige omstandigheden zag
beperkt door een militair bestuur, bij welker uitoefening bovendien
de reverentie voor de Heeren van het civiel clement niet altijd boven
alle andere consideratiën werd gesteld. Talrijke botsingen waren
hiervan het gevolg, die tot min of meer willekeurige beslissing
leidden van de quaestiewie gelijk of ongelijk hadgunstiger of
ongunstiger voor het militair gezag, naarmate de adviseurs der Regeering
den toestand pessimistischer of optimistischer beschouwden. La peur
passée ïls recommencent comme devant. Soms onverstandige uitbreiding-
van het militair gezag werd na korten tijd door even onverstandige
beperking gevolgd, die vaak tot zoodanige hoogte werd gebracht,
dat zij gevaarlijk voor de inwendige vrijheid en de zelfstandig
heid van het militair gezag en sedert door overdrijving bijna topzwaar
werd. Wanneer dan ook het Opperbestuur niet tussclien beide treedt
en de hydra van het langzamerhand voor Indië bijna ongelimiteerd
geworden civiel gezag met krachtige wapenen bestrijdt, dan zal het
aan het militair gezag een knak geven, waarvan dit niet spoedig
zal kunnen herstellen en eene jammerlijke desorganisatie van het
leger en het defensief vermogen van Indië het gevolg is.
Is het daarom te verwonderendat in een landwaar zelfs voor
het lec/er te velde of voor den vijand soms de civiele hiërarchie niet
geheel was opgehevenhet ius imperii militaris niet tot zijn recht
kon komen en zoodanige toestand weinig gelegenheid aanbood tot de
Zie dc voorgaande noot.
