146
richten, en 500 Lampongsche koelies, „die in den regel verdwenen,
zoodra zij konden".
De expeditie naar de Pasoemahlanden in 1866 telde van S00
1700 man troepen, benevens 200 Palembangsche pradjoerits. Aan
koelies een „ruim getal", dat echter onvoldoende werd bevonden,
zoodat dwangarbeiders gezonden werden.
De expeditie naar Deli in 1872 telde met de landingstroepen der
Marine 1000 man. De landschappen Deli en Langkat lever
den hulptroepen. Bij de troepenmacht bevonden zich slechts 120
koelies van Java en 105 dwangarbeiders, maar ue Europeesche in-
o-ezetenen leverden 600 Chineesche koelies. Wij mogen aannemen,
dat de verhouding der lastdragers tot de legertroepen zoodoende werd
als van 1:1.
Wenden wij ons naar Borneo. Wat leert ons de expeditie naar
Montrado? In 1850, met landingsdivisie der Marine, sterkte der le
gertroepen 145 man. Daarbij had men oOO hulptroepen en koelies
van Sambas„die allen vluchtten". Later: sterkte der legertroepen
440 man met 200 man hulptroepen en koelies van Sambas. Nog later,
in 1850: 675 man legertroepen, in 1851 en 1852: 700 man. In
1858 waren de .koelies van Sambas „te weinig en te lui en liepen
weg waar zij konden." In 1854, legertroepen 2200 man, aan koelies
telde men: 70 dwangarbeiders, 400 pioniers der Madoereesche bari-
san 70 Chineesche koelies en 1500 koelies van Sambas
en Mampawa„op weinigen na spoedig gevloden." Hierop valt zelfs
ceene berekening te maken. In 1855 waren nog 2000 leger-
troepen. Daarbij waren pikolpaarden, van 1854 1860, gemiddeld
100 per jaar?
Yan 1859 1865 klom de sterkte der legertroepen in dc, Zinder
en O oster af deeling van Borneo van 200 tot 3000 man, waai-
onder hoogstens 110 landingstroepen der Marine. Hulptroepen nooit
meer dan 500 tegelijk. Koelies en dwangarbeiders?
Betere cijfers leveren ons de expeditiën naar Bali in 1848, 1849
en 1868:
Zie Weitzel, „De expeditie naar de Lampongs"
Volgens Van Rees, die uit ofücieele bronnen putte, 500 a 600, volgens het „Ko
loniaal verslag'' 250. Zie De Waal, II, pag. 107.
