Onze opinie omtrent het karakter van het stelsel van beproeving,
zoo als we die uit de kennisneming van gedane vragen hebben
gevormd, mogen we echter niet verbloemen. Twee vooroordeelen
kenmerken dat stelsel: de eeredienst der examens en het geloof aan
het alvermogen der school. Na een onderzoek in de wetenschappe
lijke kennis van den kapitein van eenige uren, achtte soms de exami
nator de Majoor zich bevoegd, met juistheid de kennis, d. i. de
bruikbaarheidin den kapitein aanwezig, te constateeren. Men zag
daarbij over het hoofd, dat een examen wel, maar ook hoogstens, uit
spraak kan doen over het bezit van eenige formeele kennisdoch
nimmer over de bekwaamheidveel minder over de geheele
waarde der persoonlijkheiddie meer door de kracht van geest en
wil dan door den omvang en de kracht van het geheugen bepaald
wordt. Zoo misleidde men zich zeiven en werden anderen misleid,
zoo werden velen op een dwaalspoor gebracht. Men vergat, hoe
vluchtig het bezit van alle kennis is, vooral van de voor een examen
ingepompte. En zóó studeerden velen, omdat zij het niet beter wis
ten, omdat de meeste hunner chefs hun niet konden zeggen, hoe
zij hunne beproeving moesten opvatten, en, die opvatting zeiven niet
of gebrekkig kennende, door het ontbreken van de noodige voor
schriften van hooger hand, in hunne taak weinig bevorderlijk voor
de noodige kalmte en het overwinnen van een natuurlijk en begrijpe
lijk wantrouwen bjj hunne ondergeschikten tot de rol van exami
nator vervielen. Dat was wellicht in de eerste plaats te wijten aan
het gebrek aan openbaarheid, dat in deze aangelegenheid door het
Departement van Oorlog betoond werd. Maar hoe het ook zij, het
geheele stelsel, dat wantrouwen en ontevredenheid kweekte en eerlijke
chefs beschuldigingen naar hot hoofd wierp, deugde niet. Tiet certi
ficaat van een examen, zelfs uit handen van bevoegde examinatoren
ontvangen, bewijst alleen, dat op die en die dagen een kapitein ten
genoege van een Majoor heeft geantwoord op eenige vragen, welker
strekking en omvang de kapitein voor een deel met min of meer
waarschijnlijkheid had kunnen voorzien. Twee jaren later zal die
zelfde kapitein, zoo men hem Majoor heeft gemaakt, in een practi-
schcn werkkring voortdurend bezig en niet meer of in eene andere
richting studeerende, waarschijnlijk in de zelfde vakken weder examen
20
