580
Zooals uit de mededeeling in het Militair Tijdschrift blijkt, achtte
de luitenant-kolonel Nauta de Chineesche bevolking in de Wester-
afdeeling van Borneo geheel ongeschikt tot pikelen. Blijkbaar is
daarmede bedoeld pikelen bij wijze van gepreste dienst en onder
militair geleide, waartegen, blijkens het medegedeelde uit Montrado
van Van Rees, bij de Chineezen groote tegenzin bestond, 't Is toch
niet aan te nemen, dat de overste Nauta, die de expeditie in 1854
medemaakte, zoo' onbekend zou zijn geweest met de bevolking
der Chineesche districten, dat hij niet wist, welke zware lasten de
Chineesche koelies, bij goeden wil, kunnen dragen. Toen het draag
vermogen van één paard, bij de berekening waarvan wordt gewag
gemaakt op bladz. 45 van le deel Indisch Militair Tijdschrift 1882,
werd gelijk gesteld met dat van één koelie, moet derhalve 't blijkt
ook uit de geopperde meening, dat, werden de koelies gedwongen,
de toch al zoo geringe bevolking zou verloopen tot grondslag zijn
genomen, de vrije Chineesche koelie, gemiddeld 132 A.P. over groote
afstanden vervoerende, en het pikol-paard van f 70.—zooals dat
ter Borneo's Westkustna slechte verpleging en dikwijls drachtig
of zoogende, in gebruik was. Dat men ter Borneo's Westkust het
draagvermogen van één paard gelijkstelde met dat van een koelie,
mag dus geene aanleiding geven, om, wanneer men vermeldt, dat de
generaal Van Sivieten de verhouding stelde als 1 4, uit te roepen
„Arme paarden". (1)
Merkwaardig, als bijdrage tot de wijze, waarop men in Indië voorstel
len aan de Regeering of de Chefs van Departementen, twintig jaren
geleden smakelijk wist te maken, is de berekening op bladz. 45, die
moest dienen om te bewijzen, dat in 1859 met 40 pikol-paarden ter
Westkust van Borneo f 500 was gewonnen. Men stelt de inkomsten
op f 2047,60 en de uitgaven op f 1583,44, maar laat, bij de berekening
der laatsten, de kosten voor de dwangarbeiders, die de paarden moesten
verzorgen, weg.
Rekent men, dat er maar 10 geweest zijn en dat ieder den lande
50 cents per dag heeft gekost, 't geen zeker niet te hoog is, dan
(1) Door 689 koelies minder te gebruiken, waren in 1859 bespaard 2047,60. Dit
geeft f 2.97' per koelie. Ook dit bewijst, dat de koelies, die evenveel droegen als een
paard, vrije koelies waren, dragende gemiddeld 132 A.P. Zie bladz. 46 I. M. T.1882.
